بیماری روانی یک اصطلاح کلی برای گروهی از بیماری‌هاست که می‌توانند علائمی تاثیرگذار بر تفکر، ادراک، خلق‌وخو و رفتار را شامل شوند. اختلالات روانی می‌توانند موجب شوند که افراد در شغل، تحصیل، روابط و سایر حوزه‌های زندگی با مشکل مواجه گردند. اگرچه رابطه میان استرس و اختلال روانی پیچیده است اما استرس می‌تواند بیماری روانی را تشدید کند.
بسیاری از افرادی که به بیماریهای روانی مبتلا هستند می‌توانند با دارو، درمان روانشناختی یا هردوی این‌ها بیماری خود را مدیریت کنند. بااین‌حال، قدم اول برای درمان هر بیماری روانی‌ای، تشخیص آن است.
در حال حاضر، بیماریهای روانی متعددی شناسایی شده‌اند که هر یک از آن‌ها علائم، علل و درمان متفاوتی دارند. بنابراین، اگر می‌خواهید با انواع اختلالات روانی آشنا شوید در ادامه با ما همراه باشید.
تعریف اختلال روانی
قبل از پرداختن به انواع اختلالات روانی و بیماری های روحی و روانی لازم است بدانید اختلال روانی چیست. در نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM-5) اختلال روانی این‌گونه تعریف شده است:
سندرمی که با اختلال بالینی قابل‌توجه در تنظیم هیجانی، شناختی یا رفتار فرد مشخص میشود و نشان‌دهنده اختلال در فرایند روانی، زیستی یا رشدی زیربنای عملکرد ذهنی است. اختلالات روانی معمولا با پریشانی قابل‌توجه در ارتباط، شغل یا سایر فعالیت‌های مهم زندگی همراه هستند.
DSM همچنین خاطرنشان می‌کند که واکنش‌های مورد انتظار به عامل استرس‌زای معمول مانند مرگ یکی از عزیزان، اختلالات روانی محسوب نمی‌شوند.
از سوی دیگر در این راهنما مطرح میشود رفتارهایی که اغلب مغایر با هنجارهای اجتماعی تلقی می‌شوند علائم اختلال روانی و اختلال محسوب نمی‌گردند، مگر اینکه این رفتارها پیامد برخی اختلال‌ها باشند. در ادامه با نام انواع بیماری های روانی و نشانه های اختلالات روانی آشنا می‌شوید.
انواع اختلالات روانی رایج و غیر رایج در دنیا
برای مطرح کردن انواع اختلالات روانی، هیچ لیستی کامل‌تر از لیست بیماری های روانی مطرح‌شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی نیست.
طبقه بندی بیماری های روانی در این راهنما توسط بهترین متخصصان تالیف شده است و به تشخیص اختلالات روانی کمک می‌کند. DSM دائما به‌روزرسانی میشود. در ادامه با انواع اختلالات روانی و نام بیماری های روانی مطرح‌شده در DSM و نشانه های بیماری روانی آشنا می‌شوید.
اختلالات عصبی رشدی
اختلالات عصبی رشدی به اختلالاتی اشاره دارند که با رشد غیرطبیعی یا کند مغز در ارتباط هستند. این اختلالات معمولا در نوزادی یا اوایل کودکی تشخیص داده می‌شوند.
اختلالات عصبی رشدی شامل مجموعه‌ای وسیع از بیماری‌هایی است که با کاهش عملکرد مغز در زمینه‌هایی مانند تنظیم احساسات، کنترل خود، توانایی یادگیری و هوش مشخص میشود. برخی از این اختلالات عبارت‌اند از:
ناتوانی ذهنی
ناتوانی ذهنی یکی از انواع اختلال روانی در کودکان و یک اختلال عصبی رشدی است که با تاخیرهای شناختی شدید مشخص می‌گردد. کودکانی که دچار ناتوانی ذهنی هستند در مقایسه با هم سن و سالان خود در یادگیری و تعامل با جهان اطراف خود با مشکل مواجه هستند.
آن‌ها ممکن است در تست هوش نمره کمتری بگیرند، به زمان بیشتری برای یادگیری چهار دست و پا رفتن و راه رفتن نیاز داشته باشند و مهارت‌های ارتباطی را کندتر بیاموزند.
اختلال طیف اتیسم
اختلال طیف اتیسم یک اختلال روانی کودکان و یکی از اختلالات عصبی رشدی پیچیده است که علائم متنوعی دارد و دانش در مورد این اختلال روزبه‌روز در حال گسترش است. این اختلال با علائمی مثل مهارت‌های اجتماعی ضعیف، مشکلات ارتباط غیرکلامی، رفتارهای تکراری و سایر علائم مشخص میشود.
اختلال کمبود توجه- بیش فعالی (ADHD)
اختلال کمبود توجه- بیش فعالی با علائمی مانند کم‌توجهی، بیش فعالی و تکانشگری مشخص میشود. اگرچه این اختلال معمولا در کودکان تشخیص داده میشود اما ADHD می‌تواند تا بزرگسالی در فرد باقی بماند و بر زندگی او تاثیر بگذارد.
اختلالات یادگیری
اختلالات یادگیری شامل اختلال خواندن، محاسبه پریشی و اختلال نوشتن میشود. اگرچه اختلالات یادگیری محدود به این شرایط نیست اما معمولا با مشکلات شدید در پردازش اطلاعات، اغلب به علت تفاوت‌های مغزی ارتباط دارد.
اختلالات ارتباطی
اختلالات ارتباطی یکی از انواع بیماریهای روانی است که با توانایی محدود در صحبت کردن ازجمله لکنت زبان و سایر مشکلات کلامی ارتباط دارند. این اختلالات می‌توانند مشکلات ارتباطی نوشتاری و غیرکلامی را نیز شامل شوند و علائم آن می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند.
اختلال وسواس فکری عملی (OCD)
اختلال وسواس فکری عملی، بیماری‌ای است که به دو بخش عمده تقسیم می‌گردد. این دو بخش عبارت‌اند از: وسواس و اجبار. وسواس شامل افکار هذیانی یا غیرمنطقی مزاحم و مداومی است که فرد آن‌ها را سال‌ها یا دهه‌ها تجربه می‌کند.
این افکار می‌توانند از پارانویای شدید میکروب‌ها تا باوری قوی به اینکه ممکن است اتفاق وحشتناکی بیفتد متغیر باشند.
اجبارها مکانیسم‌های مقابله‌ای هستند که از افکار وسواسی مزاحم ناشی می‌شوند و اغلب به اندازه همین افکار بی‌معنی هستند. این رفتارهای اجباری می‌توانند تشریفاتی یا تکراری باشند یا به‌عنوان یک قانون سخت‌گیرانه که رعایت آن الزامی است مشخص شوند.
علائم اختلال وسواس فکری عملی بسته به میزان اختلالی که در زندگی روزمره ایجاد می‌کند می‌تواند بین خفیف تا شدید متغیر باشد. بااین‌حال، حتی موارد خفیف این اختلال نیز نیاز به درمان طولانی‌مدت دارند.
اختلالات شخصیت
شخصیت شامل یک کنش متقابل پیچیده میان رفتار، فکر و احساس است. انجمن روانشناسی آمریکا (APA)، شخصیت را به‌عنوان «تفاوت‌های فردی در الگوهای شخصیتی(کهن الگو)» تعریف می‌کند.
اگرچه هر فردی شخصیت متفاوتی دارد اما برخی از الگوهای تفکر و رفتار می‌توانند آن‌قدر خارج از هنجار باشند که نشان از اختلال داشته باشند. اختلالات شخصیتی به سه دسته عمده تقسیم می‌شوند:
- دسته A: دسته A اختلالات شخصیت از بیماری های روانی عجیب هستند که با تفکر عجیب‌وغریب و هذیان مشخص می‌گردد. این دسته از اختلالات شخصیت شامل اختلال شخصیت پارانویید، اختلال شخصیت اسکیزوتایپال و اختلال شخصیت اسکیزوئید میشود.
- دسته B: دسته B اختلالات شخصیت با رفتارهای بیش‌ازحد نمایشی، دستکاری کردن و رفتار ضد اجتماعی مشخص می‌گردد. این دسته از اختلالات شخصیت شامل اختلال شخصیت ضداجتماعی، اختلال شخصیت خودشیفته، اختلال شخصیت مرزی و اختلال شخصیت نمایشی میشود. اختلال شخصیت ضداجتماعی می تواند یکی از خطرناکترین بیماری های روانی است.
- دسته C: دسته C اختلالات شخصیت با پارانویا و اضطراب شدید مشخص می‌گردد. این دسته از اختلالات شخصیت شامل اختلال شخصیت اجتنابی، اختلال شخصیت وسواسی و اختلال شخصیت وابسته میشود.
اختلالات مخرب
اختلالات رفتاری مخرب شامل اختلال سلوک، اختلال کنترل تکانه، اختلال نافرمانی مقابله‌ای و سایر اختلالات مرتبط است. این اختلالات با تعداد بسیار زیادی از رفتارهای خطرناک اغلب در دوران کودکی و نوجوانی مشخص می‌شوند.
اختلالات مخرب به وقایع یا اشتباهات منفرد اشاره ندارند. کودکانی که تشخیص این اختلالات را می‌گیرند در موارد متعدد و به‌صورت مدام، در موقعیت‌های مختلف رفتارهای پرخاشگرانه و خطرناک انجام می‌دهند. بنابراین، علائم این اختلال تنها در مدرسه مشاهده نمی‌شود.
اختلالات آسیب و استرس
اختلالات آسیب و استرس معمولا شامل دو اختلال می‌شوند: اختلال استرس حاد و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD). اختلال استرس حاد به علائم یک اختلال استرس اشاره دارد که این علائم بلافاصله پس از یک واقعه استرس‌زا یا آسیب‌زا ایجاد می‌شوند اما بیش از یک ماه به طول نمی‌انجامند.
در مقابل، اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند سال‌ها ادامه پیدا کند و می‌تواند پس از یک اختلال استرس حاد یا شش ماه پس از رویداد آسیب‌زا رخ دهد. این اختلالات با علائمی مثل اجتناب، تجزیه، افکار و فلاش‌بک‌های مزاحم و علائم افسردگی و اضطراب مشخص می‌شوند.
اختلالات تجزیه‌ای
اختلالات تجزیه‌ای بر مفهوم تجزیه متمرکز است. تجزیه به معنای جدا شدن از خود، جدا شدن از واقعیت یا هردوی آن‌هاست. در این شرایط، فرد از آن کسی که هست جدا میشود یا از آن لحظه‌ای که در آن قرار دارد جدا می‌گردد.
علائم این اختلال متنوع‌اند و می‌توانند پس از یک آسیب هیجانی یا آسیب جسمی به سر رخ دهند. اختلالات تجزیه‌ای شامل اختلال فراموشی تجزیه‌ای، اختلال گریز تجزیه‌ای، اختلال مسخ شخصیت و اختلال هویت تجزیه‌ای می‌شوند.
اختلالات خوردن
اختلالات خوردن معمولا با سایر انواع اختلالات روانی همراه هستند و در برخی موارد نیز با اختلال بدشکلی بدن مرتبط هستند. دو اختلال از اختلالات خوردن که معمولا بیشتر افراد با آن‌ها آشنا هستند عبارت‌اند از اختلال پرخوری عصبی و اختلال بی‌اشتهایی عصبی.
برخی دیگر از اختلالات در این دسته نیز شامل اختلال پرخوری، اختلال هرزه‌خواری، اختلال اجتناب/ محدودیت غذا و اختلال نشخوار است.
اختلالات خلقی
یکی از بیماری های روانی شایع اختلالات خلقی است که دو نوع اصلی آن، افسردگی و اختلال دوقطبی هستند. اختلالات افسردگی اشکال مختلفی دارند که ازجمله آن‌ها می‌توان به اختلال افسردگی اساسی، افسرده خویی، اختلال افسردگی پیش از قاعدگی، افسردگی دوران بارداری، اختلال عاطفی فصلی و اختلال افسردگی مداوم اشاره کرد.
ویژگی اختلال دوقطبی، چرخه‌ای بین دوره‌های افسردگی و حالت‌های شیدایی است. این چرخه‌ها در سال فقط به تعداد انگشت‌شماری اتفاق می‌افتند و اگر بیش از چهار بار در سال رخ دهند اختلال دوقطبی با چرخه سریع نام می‌گیرند.
اختلال دو قطبی نیز شامل دو اختلال است: اختلال دوقطبی نوع یک که شامل دوره‌های شیدایی شدید و افسردگی است و اختلال دوقطبی نوع دو که شامل علائم شیدایی خفیف (هیپومانیا) همراه با افسردگی شدید است.
اختلالات اضطرابی
اختلالات اضطرابی مجموعه‌ای از اختلالات هستند که با ترس یا نگرانی شدید یا بیش‌ازحد مشخص می‌شوند. برخی از انواع رایج اختلالات اضطرابی عبارت‌اند از اختلال اضطراب فراگیر، اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال فوبی و آگورافوبیا. اختلالات اضطرابی از شایع‌ترین انواع اختلالات روانی هستند و بیش از هر نوع بیماری روانی دیگری می‌توانند زندگی افراد را تحت تاثیر قرار دهند. اگرچه اختلالات اضطرابی انواع مختلفی دارند اما زمینه دائمی همه این اختلالات، ترس مداوم و غیرمنطقی است.
اختلالات روان‌پریشی
اختلالات روان‌پریشی شامل آگاهی و تفکر تحریف شده است. دو مورد از شایع‌ترین علائم اختلالات روان‌پریشی عبارت‌اند از توهم و هذیان. توهم به معنای تجربه تصاویر و صداهایی است که واقعی نیستند. هذیان نیز به معنای باورهای ثابت‌های غلطی است که فرد مبتلا با وجود شواهد موجود، بر درست بودن این باورها تاکید دارد. اسکیزوفرنی نمونه‌ای از اختلالات روان‌پریشی است.
اختلالات ساختگی
اختلال ساختگی بیماری‌ای است که فرد مبتلا به آن عمدا نشانه‌ای جسمی یا عاطفی را در خود ایجاد می‌کند یا از این نشانه شکایت می‌کند تا بتواند نقش بیمار را بازی کند و نشان دهد که به کمک نیاز دارد.
هدف افراد مبتلا به این اختلال از این کار، جلب‌توجه از سوی دیگران است. نوع دیگری از این اختلال، اختلال ساختگی نیابتی است که فرد علائم بیماری را در فردی دیگر مثل فرزند یا همسر خود ایجاد می‌کند.
اختلالات جنسی و جنسیتی
در واقع برای پاسخ خلاصه به سوال اختلالات جنسی چیست باید گفت: بیماری‌هایی هستند که بر میل، عملکرد و رفتار جنسی افراد تاثیر می‌گذارند. اختلال عملکرد جنسی، اختلال هویت جنسیتی و پارافیلیا نمونه‌هایی از اختلالات جنسی و جنسیتی هستند.
اختلالات علائم جسمانی
اختلالات علائم جسمانی قبلا به‌عنوان اختلالات روان تنی یا اختلالات جسمانی سازی شناخته می‌شدند. فردی که به این اختلال مبتلاست علائم جسمانی یک بیماری یا درد را همراه با پریشانی بیش‌ازحد و نامتناسبی تجربه می‌کند، صرف‌نظر از اینکه آیا پزشک می‌تواند علت پزشکی علائم را تشخیص دهد یا نه.
اختلالات تیک
افرادی که مبتلا به اختلالات تیک هستند صداها یا حرکات بدنی‌ای را بدون هدف، به‌صورت مکرر، ناگهانی و غیرقابل‌کنترل ایجاد می‌کنند. سندرم توره نمونه‌ای از اختلال تیک است.
اختلالات سوءمصرف مواد
اختلالات سوءمصرف مواد در DSM معادل اعتیاد هستند. در این راهنما میان مصرف تفریحی، مصرف مشکل‌زا و اختلال، تمایز ایجاد شده است. اعتیاد به معنای مصرف مداوم و اجباری یک ماده اعتیادآور با وجود تجربه پیامدهای منفی است.
این اختلال با مجموعه‌ای از نشانه‌های جسمی، روانی و اجتماعی مشخص میشود که این علائم نشان‌دهنده مصرف مکرر مواد مخدر هستند. اختلال اعتیاد می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و درمان‌های مختلفی نیز برای آن طراحی شده است. بیشتر اختلالات سوءمصرف مواد شامل مصرف داروهای اعتیادآور هستند:
- محرک‌ها
- داروهای کندساز
- روان‌گردان‌ها
- مواد افیونی
درنهایت، انواع اختلالات روانی می‌توانند باعث مشکلات در عملکرد روزانه، کار، تحصیل، روابط و سایر ابعاد مهم زندگی شوند. بااین‌حال، اگر تشخیص و درمان مناسبی برای اختلال روانی انجام شود افراد می‌توانند بهبود علائم را مشاهده کنند و راه‌هایی را برای مقابله با مشکلات ناشی از بیماری یاد بگیرند.
سوالات متداول
اختلال روانی به چه معناست؟
اختلال روانی با اختلال قابل‌توجه در تنظیم هیجانی، شناختی یا رفتار مشخص میشود که معمولا از مشکلات در فرایند روانی، زیستی یا رشدی زیربنای عملکرد ذهنی ناشی میشود.
اختلالات روانی شامل چه اختلالاتی هستند؟
اختلالات روانی طیف بسیار گسترده‌ای دارند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از اختلالات خلقی، اختلالات اضطرابی، اختلالات شخصیت و اختلالات عصبی رشدی.
اختلالات شخصیت شامل چه اختلالاتی هستند؟
اختلالات شخصیت شامل اختلالات دسته A مثل اختلال شخصیت پارانویید، اختلالات دسته B مثل اختلال شخصیت ضداجتماعی و اختلالات دسته C مثل اختلال شخصیت وابسته است.
منابع:
سلام به تیم حرفه ای من حقیقی
ببخشید من توی نتایج گوگل یه سری سایت ها رایج ترین بیماری های روانی رو داشتند و شما هم یه مقاله دارید در مورد بیماری های روانی شایع، با هم متفاوت بودن یک مقدار.
از لحاظ معنایی که تفاوتی نیست ولی در محتوا واقعا متفاوته؟
سلام در مقالا در مورد بیماری های روانی کامل توضیح داده شد . حتما کامل مقالات بیماری های روانی را مطالعه نمایید.
مرسی خیلی کامل و خوب 🙏🥰
مرسی عالی عالی عالی بود
شاید واقعا بیشتر توجه کنیم به رفتار خودمون متوجه بشیم حداقل دچار یک اختلال روان هستیم
انصافا همه الان یه اختلالی دارند به خصوص اختلال کمبود توجه که توی اینستاگرام هم زیاد میشه دید و همه اینا نشئت گرفته از بیکاری
سلام مرسی از مقاله خوب و کامل تون
یک سوال برام پیش اومد، اختلال سو مصرف مواد واقعا از بیماری های روانی محسوب میشه؟
سلام مصرف مواد مخدر نشان دهنده یک خلا روانی در درون است و مشکل در روان است و با کار درونی و شفای زخم ها این بیماری شفا پیدا می‌کند و این بیماری باعث ایجاد اختلال در زندگی میشود و هرچیزی که باعث اختلال شود مشکلی در روان است و یعنی اختلال