فردیت یافتن در سفر به درون:
یونگ می گوید: روان ما همانند ساختمانی چند طبقه است و خیلی از ما به دلیل نپرداختن به سفر درونی، طبقه ها و اتاق هایی از آن را کشف نمی کنیم به عبارتی اتاق ها و طبقه های کشف نشده ی آن، همان منطقه ی وسیع ناخودآگاه ماست؛ همان محدوده ای که خیلی از مواقع آن را نادیده می انگاریم.

تعادل میان بخش های مختلف روان و شناسایی ناخودآگاه ما را در این سفر به کجا می رساند؟؟؟؟؟

((فردیت))

.

.

در سفر به درون و کشف خود چگونه می توانیم به فردیت دست پیدا کنیم؟، چه مسیرهایی را لازم است طی کنیم تا یکپارچگی و فردیت را تجربه کنیم؟ و….

در این مقاله سعی داریم به ارائه ی توضیحاتی جهت فردیت یافتن در سفر درونی بپردازیم.

سرفصل ها:

• 💢فردیت یافتن درسفردرونی چگونه است؟

• 💢((خود)) یا ((سلف)) چیست؟

فردیت یافتن در سفر به درون چگونه است؟

یونگ برخلاف اغلب روان شناسان امروز، معتقد بود که رشد و تکامل روان، بعد از دوران کودکی و نوجوانی ادامه دارد و حتی در دوران پیری نیز دوام می یابد. در ما هرگز فرآیند ((درون بینی)) و رشدِ فردیت، پایان نمی یابد. یونگ معتقد بود که این روند هرگز کامل نمی شود؛ مگر آن که فرد با هیولاهایی که در ناخودآگاه او کمین کرده اند، رو به رو شود.

خود یونگ در دوران بحران میان سالی این هیولاها را کشف کرد؛ هیولاهایی که در اسطوره ها و قصه ها به صورت کهن الگوها وجود دارند.

یونگ معتقد است که انسان ها غالباً در طول دوران زندگی خود در محدوده ای تنگ زندگی می کنند. یونگ زندگی را به بنایی چند طبقه تشبیه می کند که ما فقط در اولین طبقات آن، در آمد و شد هستیم و هرگز جرأت رفتن به طبقات بالاتر را نداریم.

این ساختمان نمادی از روان ماست و اتاق های کشف نشده ی آن، همان منطقه ی وسیع ناخودآگاه ما. اغلب مردم ضمیر ناخودآگاه خود را نادیده می انگارند ولی اگر یاد بگیرند به علائم و نشانه های آن، که در خواب و خیالات بر آنها ظاهر می شود توجه کنند، می توانند از زندگی سالم تر و غنی تری برخوردار گردند.

ضمیر ناخودآگاه انتقال دهنده ی این گونه پیام هاست که از طریق خیال ها و سمبل ها خود را می نمایانند. حالا این دیگر بستگی به بخش آگاه یا ضمیر خودآگاه دارد که این پیام ها را به طور خلاق و مولد به کار ببرد البته همان طور که خود یونگ تجربه کرد، این کار ساده ای نیست و کشف دنیای ناخودآگاه گیج کننده و بسیار زمان بر است.

وقتی که ما شروع به کشف ناخودآگاه خود می کنیم، معمولاً به اولین لایه ای که می رسیم، سایه  است. سایه بخشی از روان ماست که مشتمل بر ویژگی هایی است که ما هرگز مایل به نگریستن به آن نیستیم و به طورخودآگاه وجود آن را نمی پذیریم؛ به بیان دیگر، سایه جنبه هایی از روان ماست که آن را دوست نداریم.

سایه معمولاً انعکاس خارجی پیدا کرده و بر سایر مردم و گروه های مردم افکنده می شود. سایه همچنین می تواند انعکاس درونی بیابد و واپس زده شود.این اتفاق می تواند به روان نژندی و سایر آشفتگی های روانی بیانجامد. سایه نیز مانند سایر عناصر روان می تواند دارای جنبه های مثبت و یا منفی باشد؛ جنبه ی منفی می تواند ویژگیهای شخصیتی تاریک مان باشد.

وجوه مثبت ویژگی هایی است که نقاط قدرت شخصیت ما محسوب می شوند و ما هنوز آنها را نشناخته ایم. یونگ برای ما شرح می دهد که در روند کشف ضمیر ناخودآگاهش، با سایه ای از خود  رو به رو می شود که بسیار گسترده بود و کشف و دریافت تنها بخشی از آن، بسیار کار دشوار و زمان بری بود. او می گوید که تنها کاری که توانسته بود انجام دهد، نگاه انداختن به آن و سعی در پذیرش مسئولیت آن بوده است.

مسئولیت قبول و پذیرفتن وجوهی از ویژگی هایی که در وجود ماست و مورد علاقه مان نیست، اولین وظیفه ی ((خود)) در روند فردیت می باشد. در این روند، روان دائماً باید مورد بررسی قرار بگیرد و با هر آنچه که تولید می کند، مواجه گردد.

رو به رو شدن با سایه، اولین وظیفه ای است که در روند فردیت یافتن، پیش روی ماست. بعد از شناخت سایه با دومین لایه رو به رو می شویم؛ آنیما و آنیموس  همان جنس مخالف در روان.همین که یک مرد آنیمای وجود خود را بفهمد و قبول کند که این اتفاق کمک می کند که به یک تعادل نسبی بین جنبه های درونی و بیرونی خود برسد.

این تکلیف برای یک زن کمی تفاوت دارد. برای او درک انرژی حمایتگر و هدایت کننده ی آنیموس به او ساختاری قوی تر برای پایه ریزی زندگی خواهد داد. یکی از مراجعین یونگ که زنی نویسنده به نام ((مارگارت فلینتر)) بود، می گفت وجودی خیالی گاه و بی گاه در درون او پدیدار گشته و رفتارهای او را هدایت می کند.

در این زن آنیموس برگرفته از پدر او بود که مردی بس کمال گرا بود. در نتیجه این زن همیشه در بحران زندگی می کرد؛ چرا که کار او همیشه به اندازه ی کافی خوب نبود و شوهر او در مقابل ایده آل های این زن که بر او تحمیل می کرد، کم می آورد. او در ملاقات با یونگ برای اولین بار در زندگی با مردی رو به رو می شد که بسیار آسان گیر بود و این ویژگی سبب شد که این زن از آسمان به زمین فرود آید!

نظریه ی یونگ مبنی بر آن که زنان باید به موجود مذکر درون خود (آنیموس) تکیه کنند تا حامی و راهنمایشان باشد، برای زنان متفکر مدرن آزاردهنده است؛ زیرا زیربنای آن بر این فرضیه است که تنها مردان، موجوداتی منطقی و راسخ می باشند. البته امروزه آشکار شده است که مردان هم می توانند مانند زنان شهودی و احساسی باشند. بنابراین نکته مهم در نظریه ی وجود آنیما و آنیموس، اهمیت تعادل یافتن در روان ماست و بس.

روابط دو جنس مخالف، صحنه ای را برای ما فراهم می کند که می توانیم روی آن، به کشف انرژی آنیما و آنیموس نایل شویم و در نتیجه پی ببریم که چرا دو جنس این همه تفاوت دارند.

اگر ما خواهان رشد و کمک به یکدیگر هستیم، تنها راهش دست یافتن به این درک متقابل است. یونگ معتقد است که وظیفه ی مرد در این جا چشم گشودن بر روی روان و انرژی های مبهم ناخودآگاه خویش است در حالی که زنان که بنا بر طبیعت خود معمولاً قلمروهای احساسات و شهود را می پیمایند، باید دریابند که چگونه می توانند در جهان به نحوی مؤثر عمل نمایند.

به آسانی قابل فهم است که چگونه نقش زن و مرد در دنیای مدرن امروزی متحول گردیده و تمایز آن مشکل شده است؛ زیرا انسان ها شروع به درک این موضوع نموده اند که همه ی ما در روان خود انرژی هایی از جنس زن و مرد را دارا می باشیم.

ما می توانیم برای درک ناخودآگاه خود از رؤیاهایمان (خواب دیدن ها) کمک بگیریم؛ زیرا رؤیا راهی است که در آن، ضمیر ناخودآگاه تلاش می کند که تبدیل به خودآگاه شود. رؤیاها فرآیندهایی را که در ناخودآگاه ما در جریان است، نشان می دهند؛ از وقایع بسیار ساده ی روزمره ی گذرا گرفته تا انرژی های مسدود شده ی سایه و یا انرژی های کهن الگویی منشأ گرفته از ناخودآگاه جمعی.

یونگ مراجعین خود را تشویق می کرد که به صدای ناخودآگاه خود گوش فرا دهند به شرطی که در ابتدا از خود سؤال کنند که چه کسی یا چه چیزی در صدد شنیده شدن است و اصولاً چرا؟ به این منظور شخص ابتدا باید خود را آرام سازد و به وراجی های پایان ناپذیر ضمیر ناخودآگاه خود پایان دهد. سپس به تصاویر و یا کلمات برآمده

از درونی ترین بخش روان خود توجه کند. پس از آن فرد می تواند آنچه را به ذهن او آمده، با دقت بنویسد و ثبت نماید. این تصاویر یا باید نقاشی و یا نوشته شوند. وظیفه ی نهایی نیز تمرکز کردن بر حاصل این بیان غیرارادی و تجزیه و تحلیل آن است.

یونگ تأکید داشت که باید اجازه دهیم در روند کشف و شهود، ناخودآگاه، رهبری را بر عهده بگیرد؛ البته نه به تمامی چون هدف کسب تعادل سالم بین جنبه های منطقی و شهودی روان است.

تمامی این تلاش ها یعنی مواجه شدن با سایه کار بر روی آنیما و آنیموس، کشف رؤیاها و تخیلات، به ما کمک می کنند که به درک بیشتریاز خود نائل شویم. بنابراین مهم است که هیچ موضوعی واپس زده نشود و هر چیز را همان طور که واقعاً هست، بپذیریم.

گاه این، کار ساده ای نیست و همان طور که یونگ می گوید، آن ((دیگری)) که ما در این کشف خود آن را می بینیم، بیگانه و غیرقابل قبول به نظر می آید ولی وظیفه ی ما این است که با آن کنار آمده و بگذاریم تا این احساسات جذب شوند؛ زیرا با هر قدم که در شناخت خود پیش می رویم، غنی تر خواهیم شد.

خود یا سلف چیست؟

 باید بخش های شیطانی و پلید روان خود را قبول کنیم؛ زیرا آنها می توانند مناطق نامتعادل روان مان را به ما بشناسانند. زمانی که بتوانیم به تضادهای درونی  روان خود به درستی بنگریم، قادر خواهیم بود تا بر روی آشتی و صلح بین این تضادها کار کرده و به نتیجه برسیم.

آشتی دادن که همانا ادغام و ترکیب وجوه مثبت و منفی روان است، ما را به مقصدمان که هسته ی درونی وجود ماست و یونگ آن را ((خود)) یا ((سلف)) می نامد، می رساند. یونگ به آن، به عنوان یک ذات متعالی و فوق بشری نگاه می کند که رسیدن به آن، آخرین مرحله ی فردیت یافتن است.

((خود)) در صورت های خیالی زنان، می تواند به شکل یک روحانی عالی مقام زن و یا یک الهه ظاهر شود و در رؤیای مردان به شکل یک مرشد و یا روح طبیعت و یا تصاویری نظیر ماندالا یا به شکل شخصیت های خنثی (موجود دو جنسه) خود را نشان دهد. آن، همیشه حاکی از یکپارچگی و تکمیل یک چرخه از زندگی است.

به نظر یونگ ((خود)) مهم ترین جنبه ی روان است. ((من)) در واقع نقش واسطه و حامیِ ((خود)) را بر عهده دارد و گیرنده و انتقال دهنده ی اطلاعات و ناظر پیشرفت است. حتی ((خود)) همانند سایر وجوه روان دارای وجوه منفی است که می تواند به خودبزرگ بینی و یا حس تملک منجر شود. مهم آن است که همواره سعی کنیم در شرایط تعادل باقی بمانیم و با جهان بیرون و درون در ارتباط باشیم.

نتیجه:

بنابراین سفر درونی و کشف خود سفری است که انتها ندارد و تا زمانی که زنده هستیم و نفَس می کشیم ادامه دارد به عبارتی رشد فردیت پایان نمی یابد.

لازمه ی دستیابی به این فردیت در سفر درونی و کشف خود، وارد شدن و شناخت به بخش های مختلف روان مثل سایه، آنیما و آنیموس، کهن الگوها و…. است تا بتوانیم با شناخت این بخش ها، میان جنبه های درونی و بیرونی تعادل ایجاد کنیم و به یکپارچگی نزدیک شویم و به جای هزار تکه بودن، انسجام را تجربه کنیم.

قهرمان زندگی خود، فردی است که در این مسیر درونی و دستیابی به خود حقیقی گام بر می دارد. او به تمام سختی ها و ناکامی، نبردها و دیوها، فریب ها، رنج و تنهایی که پیش روی اوست آگاه است اما ماندن در وضعیت فعلی را برای خود، غیرممکن می داند برای همین پا در سفری درونی و روحانی می گذارد و با همه ی چالش ها دست و پنجه نرم می کند و در نهایت وارد عالمی می شود که خود، خالق اوست.

🌟قهرمان زندگی خود باشیم🌟

در این مقاله سعی داریم به شناخت بحران میان سالی در سفر به درون بپردازیم:

• آیا در زمانی از زندگی متوجه شده اید که وقت و زمان شما، رو به پایان است و به خیلی از آرزوها و خواسته هایتان نرسیده اید؟؟؟

• در زمانی به خود می آیید و می بینید در سیستم باورهایتان تغییر زیادی روی داده است؟

• در این حالت فرد در حال گذراندن  چه بحرانی ست؟

برای شنیدن مقاله به صورت صوتی اینجا کلیک کنید!

بحران میان سالی چیست؟

ما هنگامی که به مرحله ی میان سالی می رسیم، غالباً چنین به نظر می رسد که بالاخره تمام مسائل خود را حل کرده ایم. مثلاً به عنوان یک فرد، دارای نقطه نظرهای خاص خود بوده و موقعیت اجتماعی، شغلی و نظایر آن را برای خود کسب کرده ایم ولی این نقطه ای است که انسان های زیادی در آن، در جا زده و به شدت به آن

می چسبند؛ گویی این موقعیتی است که باید تا ابد پایدار بماند و نباید از آنچه که به این سختی به دست آمده، جدا شوند.

چیزی که آنها نادیده می گیرند این است که متأسفانه کسب موفقیت ها و دستاوردها در جامعه، مستلزم به کارگیری تمام توجه و هشیاری ما می باشد و ما در این مرحله باید بر جنبه های مشخصی از علایق خود تمرکز کنیم و بقیه ی آنها را به زباله دان بیافکنیم.دلیلش هم خیلی ساده است چون زمان لازم برای انجام هر آنچه دوست داریم، وجود ندارد.

ناگهان در میان سالی خود متوجه می شویم که وقت و زمان ما رو به پایان است و هنوز در آرزوی دیدن استرالیا، بردن جایزه ی نوبل و یا سفر به اقصی نقاط دنیا می باشیم. این زمانی است که بحران

 میان سالی خوانده می شود و به نظر یونگ در مردان غالباً با علائم افسردگی همراه است و معمولاً در اوایل ۴۰ سالگی شروع می شود و در زنان ممکن است کمی زودتر آغاز گردد.

در بعضی از زنان بحران میان سالی زمانی است که کودکان آنها مدرسه رفتن را آغاز می کنند و آنها فراغت بیشتری می یابند ولی برای بعضی دیگر به خصوص زنانی که شاغل هستند، بحران میان سالی زمانی است که فرزندان شان خانه را ترک می کنند.

در میان سالی بار دیگر تغییری فاحش در روان انسان اتفاق می افتد. این، ممکن است بروز تغییرات آهسته در ویژگی های شخصیتی باشد و یا ظهور مجدد خلقیاتی از دوران کودکی و یا صرفاً تغییر علایق. در این دوران ممکن است نگرش ها و باورهای فرد، از قبل قوی تر شده و فرد به آنها پایبندتر شود؛ به طوری که تبدیل به فردی خشک و متعصب گردد.

گاه نیز در سیستم باورهای فرد یک تغییر کلی روی می دهد. یونگ در این جا موردی را از آشنایان خود مثال می زند که فردی بسیار مذهبی و متولی کلیسا بود. او به تدریج و آرام آرام چنان خشکه مقدس و نسبت به دین خود متعصب شد که در واقع جزئی از کلیسا محسوب می شد و نه یک انسان (این زمانی بود که او حدوداً ۴۰ سال داشت). زمانی که ۵۵ ساله شد، ناگهان یک شب از خواب بیدار شد در بستر خود نشست و به همسرش گفت که دریافته است که موجودی ((پست و حقه باز)) بیش نبوده است.

واضح است که او بقیه ی عمر خود را به شکل افسار گسیخته ای به خوشی گذراند و هر آنچه تا آن زمان اندوخته بود را به هدر داد! یونگ خاطرنشان می کند که این گونه افراد اشخاصی دوست داشتنی هستند که می توانند در هر وجهی افراطی عمل نمایند.

بحران میان سالی از سوی دیگر نشان دهنده ی بازگشت به قطب مخالف است؛ کوششی است از سوی روان به منظور تعادل یافتن.

یونگ معتقد است که این مرحله بسیار مهم می باشد زیرا در غیر این صورت این خطر وجود دارد که شخص همواره در صدد خلق دوباره ی شرایط و ویژگی های روانی دوران جوانی برآید و این روشی دیگر برای گیر افتادن در گذشته است؛ درست همان گونه که بعضی از افراد به دوران کودکی خود می چسبند و از آن جدا

 نمی شوند. چنین شخصیت هایی انعطاف ناپذیر، کسل کننده و کلیشه ای هستند.

نتیجه:

پس بحران میان سالی در سفر به درون خیلی ارتباطی به سن تقویمی ندارد و ممکن است در سن مربوط به میان سالی رخ ندهد.

بحران میان سالی نقطه ای از تغییرات فاحش روان است که در آن فرد خیلی از موفقیت ها و شرایط را کسب کرده است و به آن چسبیده است به عبارتی نقطه ای است که فرد به آن می چسبد و می خواهد تا ابد پایدار بماند.

زمان این بحران در زنان و مردان متفاوت است.خیلی لازم است که در سفر درونی و کشف خود با این بحران آشنا باشیم و نسبت به آن شناخت پیدا کنیم تا بتوانیم از این مرحله گذر کنیم.

مقدمه:

زمانی که سفر درونی  و کشف خود را شروع می کنیم و نسبت به ساختار روان، شناخت پیدا می کنیم و پیش می رویم، سوالی که ممکن است برای هر فردی پیش بیاید این است که؛ روان ما چگونه کار می کند؟، اصول حاکم در این سفر درونی کدامند؟، چند اصل داریم و چگونه کار می کنند؟ و….

یونگ  ۴ اصل حاکم در سفر درونی یا سفر به روان را بازگو  می کند که در این مقاله قصد داریم به توضیح آنها جهت شفاف سازی سفر درونی و کشف خود بپردازیم.

اصول سفر درونی یا سفر به روان

یونگ در زمینه ی سفر به درون به چندین اصل اشاره کرده که همگی بر پایه ی اصول علمی استوار می باشند:

✨اصل اضداد:

در روان ما همه چیز دارای وجه متضاد خود می باشد و در واقع این اصل در مورد کل طبیعت نیز صادق است؛

بالا/پایین، تاریک/روشن، شب/روز و….طبق این اصل، در مقابل هر نوع چیز “خوب” در روان، به همان اندازه چیز “بد” وجود دارد تا تعادل و توازن در روان برقرار شود. هر اندازه که اختلاف تضادها بزرگ تر باشد، جریان لیبیدو نیز بیشتر خواهد بود. این جریان لیبیدو است که رفتارهای ما را به پیش می راند.

✨اصل هم ارزی:

به ازای هر مقدار انرژی، همان اندازه انرژی متضاد وجود دارد. اگر بخواهیم انرژی جاری و موجود در وجوه منفی روان خود را انکار کنیم، عقده های منفی ایجاد می شوند که همان انرژی مسدود شده است. در این مواقع ناخودآگاه فرد این اتفاق را در رؤیاها و تخیلات و خطاها و لغزش های زبانی، به او می نمایاند.

✨اصل اُفت:

این اصل، از علم فیزیک برگرفته شده است و بیانگر گرایش کل نظام ها در جهت ((نزول)) انرژی است تا این انرژی به نحوی یکنواخت پخش شود. در روان انسان نیز این بدان معناست که اضداد در جهت ممزوج شدن با یکدیگر در حرکتند.

به طور مثال، ما می توانیم این اتفاق را در انسان هایی که پیرترمی شوند، ببینیم. آنان همچنان که انرژی بالای جوانی را از دست می دهند، نرم خوتر و پخته تر می شوند.

یونگ روان انسان را امری ایستا و ثابت ندانسته و معتقد است که روان انسان ها دائماً در روند زندگی به سمت تکامل پیش می رود.

بخش بزرگی از تکامل شخصیتی در سطح ناخودآگاه اتفاق می افتد؛ ما جهت تکامل شخصیت خود را تعیین نمی کنیم. در طول زندگی، ما تحت تأثیر شرایط محیط خود و همچنین افرادی که با آنها رو به رو می شویم، قرار می گیریم. در زمان یونگ تئوری رایج روان شناختی، همان تئوری رفتارگرایان بود. طبق این تئوری، روان در بدو تولد عبارت است از یک لوح سفید و بر حسب محرکات خارجی و محیطی است که به تدریج تکوین و شکل می یابد.

یونگ با این نظریه مخالف بود و عنوان می کرد که در روان ما حتی در موقع تولد نیز طرحی از پیش تعیین شده وجود دارد که در عمیق ترین ناخودآگاه جمعی انسان قرار گرفته و مدفون است. بنابراین در این سفر درون یا سفر تکوین روان، این روند مدل اولیه کهن الگویی خود را دنبال کرده و ادامه می دهد و این کمابیش شبیه تکوین فیزیکی ما انسان هاست که مطابق با الگوهای ژنتیکی انجام می گیرد.

این بدان معناست که خودآگاه تنها بخشی از تصویر و محتوای روان ما را تشکیل می دهد و مانند دایره ی کوچکی است که دایره ی بزرگ تر ناخودآگاه آن را دربرگرفته است.

به نظر یونگ روند فردیت یافتن یک روند اساسی بیولوژیک می باشد که نه تنها در انسان بلکه در هر موجود زنده ی دیگر وجود دارد. در واقع این روند حتی در موجودات غیرزنده نیز دیده می شود. به طور مثال یک کریستال با گذشت زمان و به مرور، شکل های معینی را تشکیل می دهند.

هدف روند فردیت یافتن، همانا وحدت و یکپارچگی است؛ وحدتی که هر یک از موجودات زنده از همان ابتدای شروع تکامل به سوی آن در حرکت بودند. به بیان دیگر برای انسان، روند رسیدن به یک موجود انسانی کامل و متعادل، فرآیندی است طولانی.

اصل چهارم در سفر درونی

یونگ اصل بیولوژیک دیگری را نیز در شناخت روان به کار برد و آن اصل ((هوموستاز)) بود. این اصل اشاره به روشی دارد که موجود زنده بدون توجه به محیط، پیش می گیرد تا تعادل خود را حفظ نماید. مثال فیزیکی در این باب شرایط گرسنگی است و رو آوردن به غذا و یا وقتی احساس گرما می کنیم لباس خود را کم کنیم و یا به سایه پناه می بریم.

این اصل نیز همانند اصول دیگر هم در جانوران و هم در گیاهان نیز مصداق دارد. یونگ همواره تأکید داشت که روان نیز به عنوان قسمتی از جهانی که در آن زندگی می کنیم، در حال تکوین است. پس منطقی است که روان ما نیز مانند جسم مان همواره در جستجوی تعادل باشد و هر گاه شرایط روحی، ما را به بیراهه می کشاند، روان در پی رسیدن به وضعیت تعادل برآید. حتی رابطه ی بین خودآگاه و ناخودآگاه باید در جهت انجام این اصل باشد.

اهمیت احتمال وجود هوموستاتیک در روان، یونگ را به نظریه ای کشاند که ((تئوری جبران)) نامیده شد. در تشریح این تئوری، یونگ بار دیگر به عملکرد نیروهای متضاد و پویایی آنها اشاره می کند.

گاهی اوقات به نظر می رسد که در حال پیش روی هستیم و گاهی پس روی.( همچنان که او خود این دوران را در میان سالی اش تجربه کرد) این فرآیندهای ((پیش روی)) و ((پس روی)) همه بخشی از رشد روان می باشند.

هنگامی که ما در صدد برمی آییم تا توجه بیشتری بر روند روان خود داشته باشیم، (حال چه از طریق توجه بیشتر به رؤیاهای خود و یا مراجعه به روان پزشک برای تحلیل و آنالیز روان مان) در این شرایط تکوین شخصیت، آگاهانه تر و تعمدی تر خواهد بود. ولی یونگ خاطرنشان می کند که این امر و سفر درونی آسان نبوده و مسیر مستقیمی ندارد. این مسیر خودشناسب و کشف خود در ابتدا بی انتها و آشفته به نظر می رسد و ما احساس می کنیم که به جایی نخواهیم رسید.

تنها با گذشت زمان علائمی آشکار می شود که نشان می دهد در مسیر درست حرکت می کنیم. جالب اینجاست که این مسیر مانند دوایری است بی انتها. در واقع یونگ معتقد است که مسیری است مارپیچ به طوری که حتی در هنگامی که احساس می کنیم به جای قبلی خود بازگشته ایم، در حال پیش روی در این حلقه هستیم.

اگر به رؤیاهای خود در یک دوره توجه کنیم، خواهیم دید که این تصاویر تا حدودی همانند بوده و در یک دوره ی زمانی تکرار می شوند. رؤیاها حول یک موضوع کلیدی می چرخند و با تکوین و رشد روان، به مرکز نزدیک تر می شوند.

یونگ مطابق با الگوهای طبیعی تصاویری مارپیچ و حلقوی ترسیم می کند. در واقع ما این الگوها را، هم در رؤیاهای خود به تناوبدیده ایم و هم در نقاشی هایی که افراد در هنگام روان کاوی به طور ناخودآگاه و خودانگیخته ترسیم می نمایند. یونگ همچنین سمبل درخت را در علم کیمیاگری نیزمی یابد. فلسفه و سیستم این نگرش به مصر باستان باز می گردد که خود تأثیر فراوانی در تورات و فلسفه ی یونان و روم باستان داشته است.

نتیجه:

روند فردیت یافتن هرگز تمام نمی شود. این راهِ حلزونی و مارپیچ، سفری است که در طول زندگی ادامه دارد. در طول این سفر به تدریج شرایطی که والدین و جامعه بر ما تحمیل کرده اند، برای ما آشکار می شود و به تدریج وجود پوسته ای که یونگ آن را ((پوشش دروغین، احساس می کنیم و آن را از خود جدا می سازیم. این رهایی سبب می شود که سایه ی خود را بشناسیم و تأثیر و نفوذ آن را بر زندگی خود تأیید کرده و قبول نماییم. در نتیجه می توانیم روند فرافکنی  آن بر دیگران را متوقف سازیم. به تدریج روان ما از تعادل بیشتری برخوردار گشته و انسان کامل تر و اثرگذارتری خواهیم شد.

آنیما و آنیموس در سفر درونی :

سالهای زیادی در تفکر بودم که من کیستم؟، چگونه می توانم خود حقیقی ام را بشناسم و به کشف خود بپردازم؟

به توصیه ی یکی از دوستانم برای آغاز خودشناسی و این سفر درونی در یک کلاس خودشناسی شرکت کردم.استاد در حین تدریسش از کلماتی، تحت عنوان ((آنیما)) و ((آنیموس))، نقش آنها و تأثیرشان در سفر درونی و شناخت خود، استفاده می کرد.

زمانی که کلماتِ آنیما و آنیموس به کار برده می شد، گیج شده بودم، به همین خاطراز استاد پرسیدم؛ ((آنیما)) و ((آنیموس)) به چه معنا هستند؟، چرا برای کشف خود و طی کردن این سفر درونی، به شناخت آنیما و آنیموس نیازمندیم؟ و…

در این مقاله به توضیحاتی در رابطه با ((آنیما)) و ((آنیموس)) به عنوان بخشی از روان در سفر درونی و کشف خود بپردازیم.

آنیما و آنیموس در یک نگاه

مشخصات بیرونی فرد چیزی است که یونگ آن را پرسونا می نامد ولی او معتقد است که هر انسانی دارای یک ویژگی شخصیتی درونی نیز هست که مربوط به ناخودآگاه او می شود.

یونگ کلمه ی آنیما را برای توصیف جنبه ی مؤنث ضمیر ناخودآگاه یک مرد به کار می برد. همین طور از کلمه ی آنیموس برای توصیف بخش مذکر ضمیر ناخودآگاه یک زن استفاده می کند.

این دو وجه ناخودآگاهِ شخصیت، اهمیت مهمی در تنظیم رفتارهای فردی، داراست. ویژگی های این دو وجه، مکمل ویژگی پرسونا بوده و به طور معمول دارای خصوصیاتی می شوند که پرسونا خود فاقد آنهاست. مثلاً یک دیکتاتور خشن و پرخاشگر کسی است که از ترس های درونی و کابوس های شبانه در رنج است و یا یک روشنفکر، از درون فردی حساس و عاطفی است.

نقش و معنای آنیما در سفر درونی

کلمه ی آنیما غالباً برای تجسم بخش مؤنث ضمیر ناخودآگاه فرد مذکر به کار می رود. این وجه به تعبیر یونگ ((تصویر روح)) در رؤیاها و خواب ها به شکل عنصر کهن الگویی مجسم گشته و ظاهر می شود؛ به طور مثال فاحشه ای اغواکننده و یا زنی فرشته آسا و مقدس که رهبر معنوی است. این بخش مؤنث، بیانگر سرشت احساسی یک مرد است که جذاب و در عین حال مرموز است.

از آن جا که آنیما متشکل از احساسات است، بنابراین می تواند موجب تحریف ادراکات و دریافت های منطقی موجود مذکر شود. این وجه مؤنث غالباً تداعی کننده ی زمین، آب، کشتزارهای حاصلخیز، آبشار و…. است.

یونگ در هنگام بحران میان سالی و تحلیل روانی خویش بود که به وجود آنیما در روان خود پی برد. یونگ هنگامی که از خود سؤال کرد که واقعاً در حال انجام چه کاری است، صدایی با طنین زنانه پاسخ داد: ((خلق هنر)) و این برای یونگ بسیار تکان دهنده بود.

یونگ این پاسخ را درست ندانسته و جواب داد که این ربطی به هنر ندارد ولی آن صدا دوباره سخنش را تکرار نمود. این صدا همانا صدای آنیما بود. در ابتدا یونگ آنیما را نیرویی منفی می دانست و از وجود آن، در هراس بود ولی تصمیم گرفت که به نوشتن مکالمات خود با آنیما بپردازد.

یونگ دریافت که با جسم بخشیدن یک کهن الگو، می تواند آن را در ارتباط با ضمیر خودآگاه قرار دهد. با این کار قدرت کهن الگو کاهش می یابد. یونگ در وجود خود آنیما را بسیار ((زیرک و مکار)) و در عین حال دارای ویژگی های زنانه نظیر مبهم بودن، دو پهلو بودن، ناآگاهی و بی هدفی می بیند. ویژگی های دیگری که یونگ برای آنیما برمی شمرد، غرور و خودبینی، سردی و عجز است.

یونگ فهمید اگر آنچه را که او به ظاهر می گوید، بر روی کاغذ بیاورد، نوشته هایش غیرواقعی جلوه خواهند کرد. بنابراین احساس کرد که باید از آن جدا شود. یونگ از قدرت پنهانی و بالقوه ی آنیما به وحشت افتاد و معتقد بود که این نحوه ی تفکر، زندگی یک مرد را به کلی می تواند به نابودی بکشاند.

یونگ همچنین جنبه های مثبت تر را در آنیما کشف کرد. او دریافت که در واقع این آنیماست که سبب ارتباط بین تصاویر ناخودآگاه با ضمیر خودآگاه یک مرد می شود. یونگ هر گاه که از لحاظ احساسی و عاطفی پریشان می شد، با آنیمای خود به پرسش و پاسخ می پرداخت. یونگ دریافت که اندکی بعد از این پرسش و پاسخ، این آشفتگی پایان می پذیرد. بنابراین برای یک مرد رابطه با آنیمای خود، شفابخش بوده و سبب ایجاد تعادل در روان او می شود.

آنیما یک زن خاص نیست؛ کهن الگوی آنیما مشتمل بر همه ی تصاویر آباء و اجدادی است که بیانگر تأنیث و زنانگی است.

تجسم آنیما در روان یک مرد، رابطه ای مستقیم با شناخت مرد از زن دارد که خود ریشه در رابطه ی او با مادر و نیز تأثیراتی که در رابطه با سایر زنان پذیرفته، دارد.

هنگامی که آنیمای یک مرد بر روی یک زن فرافکنی می شود، آن زن برای او جذاب گشته و مرد عاشق او می شود و برای یک زن نیز به همین صورت است.اگر مرد از آنیمایی بسیار قوی تأثیر بگیرد، آن مرد زودرنج، عصبی و یا زن نما خواهد بود و برعکس، اگر آنیمای او ضعیف باشد، در رابطه با زنان دچار مشکل خواهد شد.

نظریه ی یونگ در باب آنیما و آنیموس امروزه کمی کهنه شده است. این تئوری تا حدودی مردسالارانه به نظر می رسد ولی مبنای این نظریه که همه ی ما انسان ها در روان خود، جنبه هایی از ویژگی های جنس مخالف را دارا می باشیم، هنوز به قوت خود باقی است.

نقش و معنای آنیموس در سفر درونی

یونگ درباره ی آنیموس و مکالماتی که یک زن می تواند با آن داشته باشد، صحبت چندانی نکرده است و احتمالاً دلیل آن، این است که خود نمی توانست چنین تجربه ای داشته باشد. اما، همسر یونگ در این مورد دست به پژوهش زده و در این مورد مقالاتی نیز نوشته است که خواننده می تواند به آنها رجوع کند.

آنیموس نمایانگر جنبه های متفکر و منطقی روان زن است. این خصلت ها می تواند زن را به سوی دانش و کسب معنای واقعی رهنمون سازد. این بخش شامل افکار و عقاید خودانگیخته و بدون قصد قبلی است و می تواند زندگی عاطفی زن را تحت تأثیر خود قرار بدهد.

آنیموس در خواب به شکل قهرمان، شاعر، رهبر معنوی و یا قاضی ظاهر می شود. آن، همچنین به شکل عناصر هوا یا آتش نیز تجسم می یابد که شمشیر و یا آتش، سمبلی از آنهاست. آنیموس بر قهرمانان ورزشی و روشنفکران فرافکنی می شود. فرافکنی آنیموس بر یک مرد، باعث می شود آن زن، عاشق آن مرد گردد.

حال اگر زنی بیش از حد با آنیموس یکی شود، زنی سلطه گر، مستبد و سرسخت خواهد شد. رشد و تکامل آنیموس در روان زن، امری بسیار مهم است و اگر آنیموس در روان زنی تکوین کافی نیافته باشد، آن زن در زندگی دچار مشکلاتی خواهد شد.

تصاویر ذهنی از کهن الگوهای مرد یا زن که از اسطوره ها، رؤیاها و خیالات حاصل می گردد، گاه سبب می شود افراد دارای عقاید تحریف شده از جنس مخالف گردند. برای مثال دختر کوچکی که با کتاب ها و داستان هایی نظیر زیبای خفته و یا سیندرلا بزرگ می شود، در بزرگسالی احتمالاً در جستجوی یک پرنس زیبارو خواهد بود.

یونگ معتقد است که مردان به طور غریزی ذات چندهمسری دارند و آنیما این مسئله را با تصویر یک زن و یا جنس مؤنث جبران می کند. از سوی دیگر، زنان به صورت فطری و غریزی دارای سرشت تک همسری هستند. بنابراین آنیموس با ظهور گروه هایی از مردان، جبران کننده ی این حالت و سرشت تک همسری است.

نتیجه:

پس هر انسانی دارای یک ویژگی شخصیتی درونی است که به ناخودآگاه او برمی گردد یعنی بخشی از ناخودآگاه فرد است که این بخش های روان را، آنیما و آنیموس می نامند.

آنیما، برای توصیف جنبه ی مؤنث یا زنانه ی ضمیر ناخودآگاه یک مرد به کار می رود و آنیموس؛ برای توصیف جنبه ی مذکر یا مردانه ی ضمیر ناخودآگاه یک زن است. این دو بخش دارای خصوصیاتی می شود که پرسونا یا نقاب فاقد آنهاست.

اگر عملکرد آنیما و آنیموس به درستی انجام شود، کار آن دو مانند پل و یا دری خواهد بود بین ضمیر ناخودآگاه شخصی و ضمیر ناخودآگاه جمعی. به همین دلیل است که ارتباط با آنیما و آنیموس بسیار مهم است؛ زیرا هر یک از این دو، دارای پیام های ارزشمندی برای ما هستند. همچنین وجود آنها نقش بسیار مهمی در ایجاد رابطه ی درست با جنس مخالف دارد. آن دو با هم یک ((جفت)) را تشکیل می دهند. ما همواره در جستجوی نیمه ی دیگر که احساس می کنیم آن را گم کرده ایم، در وجود جنس مخالف هستیم. این خود، مثال خوبی برای تأیید یونگ در زمینه ی تعادل یافتن نیروهای متضاد می باشد؛ تعادلی که در عملکرد روان بسیار مهم است.

سایه و فرافکنی چیست؟

طبق تجربیات و  مطالعات موردی در زمینه ی خودشناسی، همه ی ما انسان ها دارای نقاط ضعفی هستیم که اعتراف کردن به آنها برایمان سخت است و هر چه قدر در اعتراف و پذیرش پیش رونده باشیم، ضعف های ما پررنگ تر می شوند.

هیچ انسانی نیست که ضعف نداشته باشد یا رفتار نادرست نداشته باشد اما موردی که وجود دارد این است که ممکن است روزی متوجه شوی،  از طرف دیگران در مورد یک ویژگی خاص یا حتی ویژگی های دیگر، زیاد مورد انتقاد قرار می گیری، چیزی که خودت توانایی پذیرش و قبول آن را نداری و ناراحت می شوی و از یک طرف دیگر هم، در داشتن این ویژگی دچار شک می شوی و این فکر در ذهنت روشن می شود که شاید واقعاً دارای این ویژگی باشی به عبارتی، دچار یک به هم ریختگی روانی و احساسات متضاد می شوی.

با کوچک ترین انتقادی از طرف دیگران، حالت بد می شود و به هم می ریزی و این نشانه ای از ضعف هست، خب چه کنی؟

شجاعت برای پذیرش ضعف ها و ویژگی های درونی، تو را از این تضاد و آشفتگی رها می کند.

آیا این قسمت های تاریک یا سایه های شخصیتی ما غیرطبیعی و بد هستند یا ما آنها را بد و زشت می پنداریم و به رفتارهای ناهنجار تبدیلشان می کنیم؟
تعریف می کرد: “نمی دانم چه اتفاقی افتاد!! اما به طور ناخودآگاه، عمل و رفتاری را انجام دادم که در آن لحظه گویی خودم نبودم، به بیان ساده تر خودم را نشناختم، مثل سایه ای از خودم بودم که با دیدنش ترسیدم.”

به نظر شما چه عامل یا عواملی، مسبب رفتار و عملکرد ناخودآگاه در فرد می شود؟

سایه و فرافکنی چیست و چه ارتباطی با این موضوعاتی که گفته شد دارد؟

شناخت سایه و فرافکنی، به شما در رسیدن به یکپارچگی و همچنین رهایی از تضاد و آشفتگی کمک می کند.

اگر از حال بد خود و ضعف هایتان خسته شدید، با آگاهی از سایه و فرافکنی می توانید ضعف هایتان را تصحیح  و در نتیجه برنده بودن و قدرت را زندگی کنید.
قدرت، برنده بودن و آرامش، در دل پذیرش خود واقعی تان صورت می گیرد، زمانی که دیگر از خود فرار نمی کنید یعنی یک برنده هستید و قدم های زیادی از دیگرانی که آگاهی ندارند، متمایز می شوید.

💎🎁بیشتر بخوانید: ناخودآگاه جمعی در سفر درونی🎁💎

در این مقاله قصد داریم به توضیح و شفاف سازی بخش هایی از ناخودآگاه شخصی، تحت عنوان سایه و فرافکنی، جهت پیمودن سفر درونی و کشف خود، بپردازیم.

سایه به چه معناست و مفهوم آن چیست؟

“سایه” در بخش ناخودآگاه روان قرار گرفته و عبارت است از برخی از ویژگی های شخصیتی که شامل نقاط ضعف و سایر جنبه های شخصیتی است که فرد نمی تواند به داشتن آنها اعتراف کند.

هر شخصی دارای یک سایه است. هر چه ما کمتر از وجود آن آگاه باشیم، سایه تیره تر و پابرجاتر خواهد شد؛ زیرا موضوعات روانی واپس زده شده، هیچ گاه نمی توانند تصحیح شوند.

سایه، غالباً به ویژگی های شخصیتی گفته می شود که فرد، خود آنها را تشخیص نمی دهد ولی این ویژگی ها، همواره نقصان و یا نقطه ضعف محسوب نمی شوند و ممکن است وجوه قدرتمندی از روان ما باشند که “من” یا “ایگو” به آن ها به عنوان تابو نگاه می کند.

یعنی می تواند یک ویژگی، مثبت باشد اما طبق باورها و الگوهای شما، بد تفسیر و تعبیر شده است و جزئی از سایه های شخصیتی شما می شود.به طور مثال؛ ابراز وجود یک ویژگی مثبت است اما ممکن است در باورهایی که در شما شکل گرفته است این ویژگی یک تابو باشد به همین دلیل هم، این ویژگی را یک ضعف شناخته و آن را به بخش های زیرین وجود فرستاده اید و آن را پس زده اید و به سایه ای از شما تبدیل شده است.

“سایه” و “من” در سفر درونی و کشف خود

سایه به طور عمده می تواند در رؤیاها نمود یابد. رؤیاها، مخزنی غنی از سایه ها هستند.

“من” و “سایه” هر دو به عنوان عامل تعادل در روان هر فرد محسوب می شوند. از نظر یونگ، سایه به طور ذاتی در بخش دوم ویژگی شخصیتی و نهاد روانی فرد می گنجد.

هنگامی که فردی مورد روان کاوی تحلیلی قرار می گیرد، غالباً اولین لایه های پنهان شده ی ویژگی شخصیتی او بر ملا می گردد.

یکی از وظایف اولیه ی روانکاو و راهبر این است که شخص را از وجود رابطه ی “من”وسایه های خویش باخبر کند یعنی شخص را با بخش های تاریک خود که در ناخودآگاه است و باورهای سطحی او که در قسمت خودآگاه هستند، آگاه کند به عبارتی تمام آن ویزگی هایی که تحت عنوان سایه های شخصیتی در قسمت ناخودآگاه فرد هستند به حیطه ی خودآگاه بیاورد. به اصطلاح فرد در کشف خود، لازم است نسبت به ناخودآگاهش به هشیاری برسد.

سایه، سرشت و طبیعت تاریک انسان است؛ یعنی هر آنچه ما انسان ها آن را دون، وحشی و غیرمتمدنانه محسوب می کنیم.

به نظر یونگ “من” می خواهد که” سایه” را مخفی کند ولی در واقع الزاماً سایه را نمی توان وجه بد شخصیت محسوب نمود.

آن به عنوان وجه اولیه و ابتدایی روان انسان به حساب می آید.اگر به درستی به سایه ی خود بنگریم، آن می تواند به ما کمک کند تا خودآگاه و ناخودآگاه روان خود را به یکپارچگی برسانیم.

با دیدن سایه ی روان خود، می توانیم قسمت روشن روان خود را نیز مشاهده کنیم. به محض آن که بتوانیم این دو بخش متضاد روان (روشن و تاریک) را مشاهده و درک نماییم، می توانیم به آن وضعیت حد وسط و تعادل هم دست پیدا کنیم.

فرافکنی به چه معناست؟

یک ((منِ)) بیش از حد خودبین غالباً از سایه، برای فرافکنی در مورد اشخاص دیگر بهره می گیرد و سایه ی خود را روی دیگران منعکس می نماید.

فرافکنی یا بازتاب،  عبارت است ازروندی که در آن ، بخش ناخودآگاه شخصیت، یک خطا و یا حتی یک توانایی ذاتی متعلق به خود را به شخص و یا موضوعی دیگر نسبت می دهد.

این روندی عادی و طبیعی است و می تواند مثبت یا منفی باشد.

این روند، همیشه با واکنشی احساسی نسبت به یک فرد، یک موضوع و یا یک موقعیت همراه است.

• مثال هایی در باب فرافکنی

عاشق شدن یک مثال واضح در این مورد است.(عشق همان فرافکنی آنیما یا آنیموس که وجه مخالف جنسیتی در روان هر فرد است، می باشد) مثال دیگر ما بی علاقگی شدید نسبت به یک فرد و یا یک موضوع است.

آنیما بخش مؤنث در ناخودآگاه یک مرد است و آنیموس بخش مذکر در ناخودآگاه یک زن می باشد.

روند فرافکنی خود، نشانه ای است که ضمیر ناخودآگاه و محتویات آن، تمایل دارند که به بخش خودآگاه روان وارد شوند.

در واقع این فرد و یا موضوع نیست که ما به آن عشق می ورزیم و یا از آن نفرت داریم؛ بلکه بخشی ازروان ماست که بر آن فرد و یا آن موضوع افکنده و آن را به صورتی زیبا و یا زشت می بینیم.

در این جا مهم است که بتوانیم پدیده ی ((عاشق شدن)) را که ناگهانی اتفاق می افتد و یک عشق پایدار را که با بلوغ، رشد و توسعه می یابد، تشخیص دهیم.

• چگونه فرافکنی را متوقف کنیم؟

به تدریج که روان بلوغ می یابد، فرد غالباً می تواند به ویژگی های سایه اعتراف نموده و در نتیجه فرافکنی را متوقف می سازد. وقتی ما فرافکنی می کنیم، مایلیم که تمام رفتار مردم را با لذت و علاقه تماشا کنیم و ایرادهای خودمان را که سعی دارند خودشان را نشان دهند، واپس بزنیم. این ایرادها غالباً در رؤیاهایمان ظاهر می گردند.

هنگامی که سایه ی خود را بر کسی می افکنیم، ((منِ)) ما، آن فرد را به صورتی شیطانی و بدکار می بیند و به راحتی وجوه زشت و پلید خویش را منکر می شود پس برای تحقق یکپارچگی شخصیت و روان، ضروری است که سایه ی (وجه تاریک) روان خود را پذیرفته و راه هایی را که ضمیر خودآگاه و سایه ی ما می توانند همزیستی نمایند، پیدا کنیم.

• شناخت و پذیرش سایه ها

 اگر شجاعت روحی ما به اندازه ای باشد که از فرافکنی سایه ی خود دست برداریم، از وجود سایه ی خود آگاه می شویم.

 این، کاری است بسیار مشکل و لازمه ی انجام آن، داشتن اخلاقیاتی است بسیار قوی. با آگاهی به وجه تاریک خود، دیگر نمی توانیم برای مشکلاتمان دیگران را سرزنش نماییم. و این یک نقطه ی قوت در مسیر زندگی و ایجاد یک شخصیت سالم است.

 در این صورت است که آگاه خواهیم شد که بسیاری از نادرستی های جهان ناشی از نادرستی خود ماست؛ بخش های تاریک روان ما که ظاهر گشته و واقعیت می یابند.

یونگ معتقد است که اگر بخش تاریک و یا همان سایه ی روان خود را شناخته و با آن مواجه شویم، خدمتی بسیار بزرگ برای این دنیا انجام داده و مسئولیت خودمان را در ایجاد مشکلات عظیم اجتماعی، به گردن گرفته ایم و هر روز می توانیم به کمال و وحدت نزدیک تر شویم.

• نظرات یونگ در مورد سایه و فرافکنی

یونگ معتقد است که انسان باید همواره نگاهی دقیق به درون خود بیفکند.

یونگ وجود نیروهای سایه ای که تاریک و غیرقابل کنترل بودند را در جوامع متمدن احساس کرده و دریافته بود.

جامعه مایل است که جنبه های مشکل زای وجود خود را تا کرده و در گنجه ای پنهان نماید و در نتیجه این وجوه مرگبار را که مربوط به خود اوست، به سایر ملیت ها نسبت دهد.

مثال یونگ در این باره تهدیدی فرضی بود که کشورهای غربی از جانب کشورهای کمونیست احساس می کردند.او معتقد بود که ما باید پدیده ی فرا افکندن سایه را که مشکلی اخلاقی است، بشناسیم.

این مشکلی نیست که با مسابقه ی نظامی و یا رقابت اقتصادی قابل حل باشد. آنچه ضرورت دارد این است که به جای آن که دائما به خاطر مشکلات مان ((دیگران)) را سرزنش کنیم، به سایه ی خود نظر بیاندازیم. این درس بزرگی برای ما خواهد بود.

نتیجه:
پس بنابراین همه ی ما دارای ابعاد وجودی در بخش ناخودآگاه روان خود هستیم که یکی از این بخش های ناخودآگاه روان، قسمتی به نام ((سایه)) است که عبارت است از ویژگی های شخصیتی فرد که نمی تواند به آنها اعتراف کند، در واقع شخص از داشتن آنها واهمه دارد و تمایلی به وجودشان ندارد.

“من” یا “ایگو” که بخش خودآگاه روان ماست سعی دارد به وسیله ی زدن نقاب یا توسط فرافکنی، آن ها را پنهان کند.

عملکردی که خیلی لازم است برای کشف خود و پیمودن سفر درونی به کار ببریم این است که جنبه های تاریک وجود خود یعنی سایه هایمان را بشناسیم تا به یکپارچگی نزدیک و همچنین از ضعف هایمان رهایی پیدا کنیم و قدرت درونی را زندگی کنیم.

می توانیم “سایه” را از طریق فرافکنی های خود شناسایی کنیم؛

فرافکنی عبارت است از نسبت دادن ویژگی های خود به دیگران.

در واقع ما از فرافکنی استفاده می کنیم و ویژگی های های خود را در دیگران می بینم چون سعی داریم، جنبه هایی از خود را بپوشانیم.

لازم است بگویم نقابی که “من” سعی دارد استفاده کند در واقع ویژگی ای برخلاف “سایه” است و “من” این “نقاب” را انتخاب می کند که “سایه” را در تاریکی نگه دارد.

اگر می خواهیم خود حقیقی مان را بشناسیم و در سفر درونی قدم برداریم باید این بخش از ناخودآگاه را تحت عنوان “سایه” بشناسیم زیرا هر چه از شناخت سایه های خود دورتر باشیم، با خود حقیقی مان بیگانه می شویم اما در صورت شناخت، می توانیم به این بخش های تاریکِ وجود، نور بتابانیم و به تصحیح آنها بپردازیم و در نهایت در سفر درونی به یکپارچگی و انسجام خودمان نزدیک شویم و زندگی باکیفیتی را تجربه کنیم.

خودآگاه و ناخودآگاه در سفر درونی

در فرآیند کشف خود و سفر درونی ازاصطلاحاتی به نام ((خودآگاه)) و ((ناخودآگاه))، ((عقده))، ((ناخودآگاه شخصی و جمعی)) استفاده می شود و ممکن است وقتی این واژگان را می شنویم ذهنمان مشغول شود که معنای آنها چیست؟ چه کاربردی دارند؟ آیا خودآگاه و ناخودآگاه بخشی از روان هستند؟ و….

گاهی حتی در فهم خودآگاه و ناخودآگاه دچار گیجی و سردرگمی می شویم طوری که آغاز سفر درونی را برای ما مشکل می کند.

لازمه ی سفر درونی و کشف خود این است که نسبت به هر یک ازجنبه های درونی شناخت پیدا کنیم.

در این مقاله بر آن هستیم به روشن سازی ((خودآگاه)) و ((ناخودآگاه)) جهت پیمودن سفر درونی بپردازیم.

خودآگاه و ناخودآگاه در سفر درونی از نظر فروید:

برای درک مفهوم خودآگاه و ناخودآگاه یا به بیانی برای درک ساختار روان، لازم است در ابتدا به نظریه ها و گفته های روان پزشک اتریشی به نام ((فروید)) بپردازیم.

فروید، ساختارروان یا ذهن را به سه بخش تقسیم میکند؛

ذهن خودآگاه:

بخشی ازذهن است که از اندیشه ها و اعمال خودش آگاه است. این جا، جایی است که پدیده ی فکر کردن آگاهانه در آن اتفاق می افتد و منبع اندیشه ها، ایده ها و ادراکات آگاهانه است.

افکار منطقی، رفتارهای متمدنانه و واقع بینانه به این بخش مرتبط می گردد.

ذهن یا ضمیر ناخودآگاه:

فروید این قسمت را بخشی از ذهن و روان می داند که واپس زده شده است و آن جا، جایی است که ما همه ی اندیشه ها و افکاری که شرایطمان اجازه ی نگاه کردن به آنها را نمی دهد، در آن گنجانده ایم.

اطلاعات موجود در ناخودآگاه به آسانی در دسترس نیستند. بخش عمده ی سرگذشت ما در آن جاست.

ذهن یا ضمیر نیمه آگاه:

ناحیه ای است ازذهن بین خودآگاه و ناخودآگاه، جایی که اطلاعاتی در آن ذخیره می شود که در آن لحظه به آن آگاه نیستیم ولی به آسانی هنگامی که به آن نیاز است، به یاد آورده می شود.

خودآگاه و ناخودآگاه در سفر درونی از نظر یونگ:

یونگ نیز مانند فروید معتقد بود که روان یا ذهن آدمی دارای سه بخش اصلی است ولی تفسیر او از این بخش ها، متفاوت بود.

تقسیم بندی یونگ در رابطه با ساختار ذهن یا روان به شرح زیر است؛

ضمیر یا ذهن خودآگاه:

یونگ همچون فروید معتقد است این بخش از آگاهی، بلاواسطه بوده و تنها بخشی است که ما آن را به طور تجربی می توانیم مورد مطالعه قرار دهیم.

((من)) یا ((ایگو)) بخش اصلی آگاهی بوده و احساس هویت است.

وظیفه ی این بخش، نظم بخشیدن به مشاهدات، حافظه، تفکرات و احساسات است.

می توان گفت به جز این موارد، همه چیزدر ناخودآگاه انسان اتفاق می افتد و به طور غیرمستقیم می توان به آن دسترسی یافت با روش هایی نظیر تحلیل رؤیاها، بازی های خلاقانه و تخیل فعال و نظایر آن.

ناخودآگاه شخصی:

بخشی از روان می باشد که برای هر شخص، منحصر به فرد است. این بخش را امیال واپس زده شده و انگیزه های آنی و ادراکات نامحسوس و تجربه های فراموش شده، تشکیل می دهند.

 ((من)) یا ((ایگو)) این بخش از روان را نمی تواند تشخیص دهد و یا نمی تواند به فوریت به آن دسترسی یابد.

این بخش دو نوع محتویات دارد:

1. محتویاتی که خواه ناخواه وارد ناخودآگاه می شوند؛ چرا که شدت خود را از دست داده و به دست فراموشی سپرده می شوند. در واقع بخش خودآگاه فعالانه آنها را واپس زده و طرد می کند.از جمله ی این موارد خاطرات رنج آور و موضوعاتی است که ((من)) را تهدید و تضعیف می نماید.
2. محتویاتی که وارد روان فرد شده است ولی هرگز دارای شدت و حدتی نبوده اند که به خودآگاه وارد شوند. این گروه شامل حس هایی است که انسان ها به طور دائمی در معرض بمباران آنها هستند و در نتیجه نمی توانند به آنها توجه آگاهانه داشته باشند.

ناخودآگاه جمعی:

بخشی از روان یا عمیق ترین سطح روان که کمتر از همه دست یافتنی است.

هرگونه تجربیاتی که همگانی باشد یعنی توسط هر نسل نسبتاً بدون تغییر تکرار شده باشند، بخشی ازشخصیت ما می شوند.

در واقع ناخودآگاه جمعی میراث روانی مشترک بشریت است. همان گونه که انسان ها در ساختار جسمی خود شباهت های بسیار زیادی دارند و همچنین بقایای مراحل تکاملی جسم در طی قرون و اعصار، در وجود ما به چشم می خورد، ساختار روانی بشر نیز جنبه های مشترک زیادی دارد و همچنین بقایای مراحل رشد و تکامل روان در طی سیر تکامل بشر در روان انسان امروزی وجود دارد.

یونگ معتقد بود همان گونه که هر یک از ما تمام تجربیات خود را در ناخودآگاه فردی انباشته و بایگانی می کنیم، نوع بشر به صورت جمعی، به عنوان یک گونه، تجربیات گونه ی انسان و پیش از انسان را در ناخودآگاه جمعی اندوخته می کند.

به عبارت دیگر، ناخودآگاه جمعی مجموعه ای است  از آنچه در طی تکامل روانی نسل بشر رخ داده است. در اصل آن بخش از روان و مراحل رشد و تکامل روانی است که در تمام افراد بشر یکسان و مشابه است و در اصل مشخص کننده ی ویژگی های روانی نوع بشر است.

تشابه و تفاوت میان یونگ و فروید در ناخودآگاه فردی:

مسئله ی وجود ضمیر ناخودآگاه در روان انسان و تأثیر آن در رفتارها در زمانی که یونگ نظریه های خود را تدوین و مشخص

می نمود، موضوع تازه ای نبود. در واقع انسان ها چند قرن پیش به وجود این بخش از روان پی برده بودند ولی فروید اولین کسی بود که نظریه های مختلف را در این زمینه جمع آوری نموده است.

فروید بر نگرش مکانیکی خود بر روان مطمئن بود و همواره تلاش می کرد که نگرشش کاملاً بر اساس علم باشد.

یونگ هم البته در این مکتب علمی پرورش یافت و سعی کرد که کارکرد روان را در پروسه ای بیولوژیک درک کند ولی او بر خلاف سایر دانشمندان زمان خود، هرگز علاقه اش را نسبت به روح و وجوه غیرمادی روان انسان، از دست نداد.

او معتقد بود که امور بسیاری در زندگی وجود دارند که ما هنوز نتوانسته ایم آنها را بفهمیم ولی این، به منزله ی آن نیست که آنها وجود ندارند.

یونگ در سال ۱۹۱۹ در یک سخنرانی در انجمن روان پژوهی خاطرنشان می کند: (( من نمی توانم از این حماقت رایج مبنی بر این که هر چیز که قابل توضیح نباشد، دروغین است، تبعیت کنم)).

این تفاوت در نگرش، یکی از کلیدی ترین عوامل شکاف و جدایی مابین فروید و یونگ بود.

یونگ هم مانند فروید معتقد بود که ضمیر ناخودآگاه دارای تأثیری به سزا در روان انسان است ولی نگرش یونگ نسبت به ضمیرناخودآگاه به طور آشکارا با نظر فروید تفاوت داشت.

تأثیر فروید در تفکرات رایج، سبب گشت که امروزه ضمیر ناخودآگاه را به منزله ی انباری از موضوعات ذهنی مهمل بپندارند و یا به بیانی دیگر ((انباری از مسائل انکار شده از دید اخلاق)) ولی برای یونگ ضمیر ناخودآگاه امری فراتر از این بود. او عقیده داشت ضمیر ناخودآگاه حاوی همه ی وجوه جوهر و سرشت انسانی است؛ چه تاریک چه روشن، چه زیبا چه زشت، چه خیر چه شر، چه ژرف چه سطحی و احمقانه. یونگ تعادل در این تضادها را به منزله ی پایه و اساس ساختار روان می دید.

نقش عقده در سفر درونی:

به نظر یونگ ضمیر ناخودآگاه انسان عمدتاً از عقده ها تشکیل می شود. عقده ها مجموعه ای از احساسات هستند که نشأت گرفته از ایده ها، تفکرات و تصورات و باورها می باشند. عقده های زیادی ممکن است در یک انسان وجود داشته باشند ولی این بدان معنا نیست که همه ی آنها دارای تأثیر منفی هستند.

آنها پدیده های روانی می باشند که تمایلشان بر گروهی بودن است؛ زیرا در این صورت کارایی بیشتری دارند. شاید به همین دلیل است که معمولاً گرایش آنها بر کهن الگوی خاصی است.

عقده ها گاهی به عنوان بخشی از شخصیت عمل می کنند و به اشکال متفاوتی ظاهر می شوند. این اشکال ممکن است خود را در رؤیاها، تخیلات و بین خواب و بیداری نشان دهند. یونگ این پدیده را از نحوه ی اعمال هلن دختر عموی خود در موقع احضار روح کشف نمود.

در صورت وجود بیماری روانی و یا روان نژندی، عقده ها ممکن است با یکدیگر در تقابل قرار گیرند و یا انرژی آنها مسدود شود. هر قدر این عقده ها از انرژی منفی نیرو بگیرند، انسان از آرامش کمتری بهره خواهد برد؛ زیرا آنها به منزله ی فاکتورهای بیماری زا و مختل کننده عمل می کنند.

هدف اصلی تجزیه و تحلیل ضمیر ناخودآگاه، کشف ریشه های عقده های منفی است و رساندن آنها به ضمیر خودآگاه، تا انسان بتواند آنها را بشناسد و اعمال خود را از کنترل و اطاعت آنها درآورد.

ناخودآگاه همواره در معرض این خطرها قرار دارد: نامتعادل شدن، ماندن در موضوعات قدیمی و پیش پا افتاده و به بن بست رسیدن. همه ی ما با این نوع انسان ها رو به رو شده ایم.

تأکید یونگ بر این است که کار ما با ضمیر ناخودآگاه مان هرگز تمامی ندارد و همیشه باید به رؤیاها و تخیلاتمان توجه داشته باشیم؛ زیرا از طریق آنها می توانیم بفهمیم در کجا دچار عدم تعادل گشته ایم.

عقده ها مجموعه ای ازرنجش ها و زخم های مرتبطی هستند که در ما باورهایی مخرب به وجود آورده اند و شفا نگرفته اند.

ویژگی عقده، اشتغال ذهنی شدید نسبت به چیزی است، برای مثال زمانی که می گوییم شخصی عقده ی حقارت یا قدرت طلبی دارد، منظورمان این است که ذهن او به حقارت یا قدرت مشغول است چون زخم هایی از حقارت خورده است که در او باور به حقارت را به وجود آورده است به همین خاطر تمرکزش بر حقارت و قدرت است و این تمرکز بر رفتارش تأثیر می گذارد.

عقده ها تعیین کننده ی همه چیز ما هستند، از چگونگی ادراک جهان گرفته تا ارزش ها، علاقه مندی ها و انگیزش ها.

نتیجه:

بنابراین روان ما از دید فروید به سه بخش تقسیم بندی شده است؛

خودآگاه، ناخودآگاه و نیمه آگاه.

از نظر یونگ هم، روان ما به سه بخش تقسیم بندی شده است اما با تفاوت از دیدگاه فروید؛ خودآگاه، ناخودآگاه شخصی و ناخودآگاه جمعی.

خودآگاه، بخشی از روان است که ازاعمال و اندیشه های خودش آگاه است. ناخودآگاه بخشی از روان است که امیال واپس زده شده و انگیزه های آنی و ادراکات نامحسوس و تجربه های فراموش شده را تشکیل می دهند. ناخودآگاه جمعی هم مجموعه ای است از آنچه در طی تکامل روانی نسل بشر رخ داده است. در اصل آن بخش از روان و مراحل رشد و تکامل روانی است که در تمام افراد بشر یکسان و مشابه است و در اصل مشخص کننده ی ویژگی های روانی نوع بشر است.

در واقع یونگ و فروید بر موضوع ناخودآگاه با هم دچار اختلاف بودند و یونگ برای ناخودآگاه، گسترش بیشتری را در نظر داشت.

به نظر یونگ ضمیر ناخودآگاه انسان عمدتاً از عقده ها تشکیل می شود. عقده ها مجموعه ای از احساسات هستند که نشأت گرفته از ایده ها، تفکرات و تصورات و باورها می باشند.

در واقع عقده ها مجموعه ای ازرنجش ها و زخم های مرتبطی هستند که در ما باورها و تصوراتی مخرب به وجود آورده اند و شفا نگرفته اند.

در سفر درون و کشف خود لازم است نسبت به هر یک ازاین جنبه ها و ساختارهای درونی شناخت پیدا کنیم تا روز به روز نسبت به خود و درونیاتمان آگاه تر شویم و با این آگاهی و همچنین عملکرد بتوانیم زندگی سالم تری را پیش بگیریم و سفر فردیت و یکپارچگی را طی کنیم.