تله محرومیت هیجانی چیست؟

تله محرومیت هیجانی چیست

• سخت به دیگران اجازه می‌دهم که دوستم داشته باشند.
• خیلی برای من دشوار است که به دیگران اجازه دهم از من حمایت و مرا راهنمایی کنند، حتی اگر این خواسته‌ی درونی من باشد.
• کسی در زندگی ام نیست که واقعاً به حرف دل من گوش دهد، مرا درک کند و نیازها و احساس های واقعی مرا بشناسد.
• در زندگی ام کسی نیست که مرا دوست بدارد، به من محبت کند و با من صادقانه رفتار کند.
• احساس می‌کنم حتی صمیمی ترین افراد زندگی ام نیز پاسخگوی نیازهای عاطفی من نیستند.
• و…

این جملات برای فردی ست که دارای تله‌ی زندگی محرومیت هیجانی است و معمولاً سوالی که در ذهن پیش می‌آید این است که ( تله‌ی محرومیت هیجانی چیست؟)

در این مقاله قصد داریم به توضیح تله‌ی محرومیت هیجانی بپردازیم.

یک تجربه از تله ی زندگی محرومیت هیجانی

جفری: بیست و نه سال داشت و زنان همیشه او را سرخورده و ناامید می‌کردند.

زمانی که جفری را برای اولین دیدیم به دو نکته‌ی کاملاً واضح پی بردیم. اول اینکه بسیار خوش تیپ بود و دوم اینکه سردمهر و رسمی بود. ویژگی سردمهری و کناره گیری او باعث شد که برقراری رابطه‌ی اولیه با او کمی سخت باشد. او روی صندلی نشست و دلیل آمدن خود به کلینیک را بازگو کرد.

او از سن نوجوانی روابط متعددی داشت، اما هیچ کدام از این روابط بیشتر از شش ماه طول نکشیده بودند. همیشه الگوی حاکم بر این روابط یکسان بود. در ابتدای هر رابطه اندکی هیجان زده و امیدوار بود و فکر می‌کرد که این رابطه همان کعبه‌ی آمال و آرزوهای اوست. علی رغم این شور و هیجان اولیه، پس از ناامیدی و سرخوردگی، رابطه را قطع می‌کرد. جفری ناامیدی و درماندگی اش را این گونه ابراز کرد:

جفری: باز هم این اتفاق در رابطه با الین رخ داد. فکر می‌کردم که این رابطه با بقیه‌ی روابطم فرق دارد. در ابتدا همه چیز عالی بود. اما مثل بقیه‌ی روابط، بعد از گذشت مدتی، احساس کردم که این رابطه برای من خسته کننده و دردسر ساز است. الین مرا عصبانی می‌کرد.

درمانگر: الین چه کار می‌کرد که شما عصبانی می‌شدید؟

جفری: عمداً مرا عصبانی می‌کرد، زود جواب تلفن های مرا نمی‌داد. با مردهای دیگر در مهمانی ها حرف می‌زد. بیشتر اوقاتش را با دوستانش و همکارانش سپری می‌کرد. برای جشن تولد من کادوی درخور شان من نمی‌خرید. از همه مهم تر اینکه بعد از مدتی جذابیت خودش را برای من از دست داد. من الین را دوست داشتم، اما او به اندازه‌ی کافی مرا دوست نداشت. نیاز داشتم که بیش از این مرا دوست داشته باشد.

جفری در شروع روابط عاشقانه، بسیار پرشور و احساساتی می‌نمود اما به تدریج سرخوردگی وی شروع می‌شد تا جایی که مجبور می‌شد سریع رابطه را تمام کند.

چه تجربه هایی منجر به شکل گیری تله‌ی محرومیت هیجانی می‌شوند

تجاربی که منجر به شکل گیری تله‌ی زندگی محرومیت هیجانی می‌شوند در مقایسه با تجاربی که به شکل گیری  سایر تله های زندگی دامن می‌زنند، گنگ تر و مبهم تر هستند. سخت می‌توان رد پای این تله (رجوعغ مقاله‌ی تله یا طرحواره چگونه شکل می‌گیرد؟) را در افکار پیدا کرد.

دلیل آن را می‌توان به این موضوع نسبت داد که این تله‌ی زندگی، زمانی در ذهن نقش بسته است که شما هنوز قدرت تکلم نداشته اید. محرومیت هیجانی به این احساس شما دامن می‌زند که تا ابد تنها نمی‌مانید و به نیازهای خود دست نمی‌یابید و هیچ کس شما را درک نخواهد کرد.

محرومیت هیجانی مثل این است که در زندگی به دنبال گمشده ای می‌گردید. نوعی احساس پوچی و معنا باختگی دامن گیر شما می‌شود. شاید بهترین تصویر برای درک محرومیت هیجانی این باشد که ببینیم کودکی که والدینش از او غافل هستند چه احساسی دارد: حس تنهایی، محرومیت و بی پناهی، حسی از غم و دلتنگی و اینکه بر پیشانی سرنوشت شما مهر تنهایی و بی پناهی زده شده است.

حس عمیق و مزمن سرخوردگی از دیگران، نیز ممکن است یکی دیگر از نشانه های محرومیت هیجانی باشد. دیگران دست شما را توی پوست گردو می‌گذارند. ما درباره‌‌ی یک بار ناامیدی و سرخوردگی از رابطه با دیگران اشاره نمی‌کنیم، بلکه منظور ما الگویی دیرپا و سابقه دار از این دست تجارب است. اگر به این نتیجه رسیدید که دیگران در تمام روابط، شما را از لحاظ احساسی دست کم می‌گیرند نشانگر این است که در این تله، گرفتار شده اید.

چگونه و با چه شرایطی دچار تله‌ی محرومیت هیجانی می‌شوم

ریشه های تحولی تله‌ی محرومیت هیجانی

ریشه‌ی تحولی مهمی را که منجر به شکل گیری محرومیت هیجانی می‌شود باید در فردی جستجو کرد که مسئول محبت مادرانه به کودک است: فردی که مسئول اصلی محبت عاطفی به کودک است.

هر چند در برخی از خانواده ها این نقش مادرانه بر عهده‌ی مرد است، اما در فرهنگ ما این نقش بر عهده‌ی زن است. اگر چه نقش پدر نیز مهم است، اما در سال های ابتدایی زندگی کودک، معمولاً مادر محور اصلی دنیای روان شناختی کودک را تشکیل می‌دهد. اهمیت رابطه‌ی اولیه به این دلیل است که بعدها فرد همین الگوی ارتباطی را در زندگی تکرار می‌کند. در زندگی افراد، صمیمی ترین روابطشان رنگ و بویی از تجارب اولیه با مادر  را دارد.

اگر کودک کمتر از حد معمول از مادر محبت و عشق دریافت کند، آن گاه سروکله‌ی محرومیت هیجانی پیدا خواهد شد. اصطلاح محبت ابعاد زیادی دارد.

به جای کلمه‌ی مادر می‌توانید نام فردی را بگذارید که نقش مادرانه را در زندگی شما داشته است.

ریشه های تحولی محرومیت هیجانی

• مادر نامهربان و سردمهر است. کودک را به اندازه‌ی کافی بغل نمی‌کند و او را در آغوش نمی‌گیرد.
• کودک احساس نمی‌کند از سوی افراد مهم زندگی اش، دوست داشته شده و ارزشمند است به عبارتی احساس ارزشمندی نمی‌کند.
• مادر به اندازه‌ی کافی برای کودک وقت نمی‌گذارد و به او توجه نمی‌کند.
• مادر اصلاً از نیازهای کودکش آگاه نیست. برای مادر، همدلی با دنیای کودک سخت است. واقعاً نمی‌تواند با کودک ارتباط برقرار کند.
• مادر نمی‌تواند کودک را آرام کند. بنابراین کودک نمی‌تواند خودش را آرام کند یا تسکین دهی دیگران را بپذیرد.
• والدین، کودک را راهنمایی نکرده اند یا حس جهت مندی را در او تقویت نکرده اند. والد، فرد مستقل و قدرتمندی نبوده است که کودک به او پناه ببرد.

یک تجربه از تله‌ی زندگی محرومیت هیجانی

نشانه ها و ویژگی های این تله عبارتند از:

• نیازهای خودتان را به شریک زندگی تان نمی‌گویید و بعد از اینکه نیازهایتان برآورده نشدند، احساس ناامیدی و سرخوردگی می‌کنید.
• احساس های خود را به شریک زندگی تان بازگو نمی‌کنید و بعد از اینکه درک نشدید، احساس سرخوردگی و ناامیدی می‌کنید.
• همیشه خودتان را قوی و بی نیاز نشان می‌دهید و بنابراین همسرتان پی به نیازهای شما نمی‌برد.
• احساس ناکامی و محرومیت می‌کنید اما لام تا کام حرف نمی‌زنید. بنابراین کینه جویی شما گل می‌کند.
• عصبانی و پرتوقع هستید.
• دائم شریک زندگی تان را به دلیل توجه ناکافی، سرزنش می‌کنید.
• سرد، نجوش، نامهربان و دست نیافتنی می‌شوید.
• در سواد رابطه‌ی عاطفی خود مشکل دارید به همین جهت به چالش های بی شماری در رابطه برمی خورید.

نتیجه:

پس اگر به  این نتیجه رسیدید که دیگران در تمام روابط ، شما را از لحاظ احساسی دست کم می‌گیرند نشانگر این است که در این تله، گرفتار شده اید. در صورتی که نشانه ها، ویژگی ها و همچنین ریشه های تحولی این تله یا طرحواره در مورد شما صدق می‌کند،

با تله‌ی محرومیت هیجانی آشنا شوید و برای تغییر آن اقدام کنید که در مقاله های بعد به راهکارهایی جهت تغییر این تله می‌پردازیم. شناسایی این الگوها در خود و همچنین تلاش برای تغییر آن می‌تواند موجب تحول و بهبود زندگی تان شود.