اختلال شخصیت وابسته چیست؟

اختلال شخصیت وابسته (DPD) یکی از اختلالات شخصیت است که افراد مبتلا به آن نیاز مبرمی به مراقبت شدن دارند و به همین دلیل رفتارهای چسبنده انجام می‌دهند و همچنین دچار ترس از جدایی هستند.

این اختلال نیز مانند دیگر اختلالات شخصیت، یک بیماری روانی جدی و مزمن است که درمان آن می‌تواند بسیار دشوار باشد. در مورد با این موضوع می توانید در مقاله ای با عنوان اختلالات شخصیتی چیست، بیشتر بدانید.

با این‌حال، روش‌های درمانی مختلفی می‌توانند در بهبود شرایط فرد موثر باشند. در ادامه با اختلال شخصیت وابسته، نشانه‌ها، علل و راه‌های درمان آن بیشتر آشنا می‌شوید.

اختلال شخصیت وابسته چیست؟

قبل از اینکه به این موضوع بپردازیم که شخصیت وابسته چیست و اختلال شخصیت وابسته چیست لازم است بدانید متخصصان سلامت روان، شخصیت را به معنای طرز فکر، احساس و رفتار افراد توصیف می‌کنند.

اختلال شخصیتی می‌تواند بر طرز فکر و رفتار افراد تاثیر بگذارد و باعث شود که آن‌ها در طول زمان به شکل متفاوتی رفتار کنند. اختلال شخصیت وابسته یکی از 10 نوع اختلال شخصیت است که معمولا در دوران کودکی یا تا 29 سالگی آغاز می‌شود.

افرادی که به این اختلال مبتلا هستند نیاز شدیدی به مراقبت شدن دارند و معمولا برای برآورده کردن نیازهای عاطفی و جسمی خود به دیگران تکیه می‌کنند.

به دلیل ویژگی‌هایی که مطرح شد، دیگران ممکن است فرد وابسته را فردی نیازمند یا چسبنده توصیف کنند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته ممکن است بر این باور باشند که نمی‌توانند از خودشان مراقبت کنند.

آن‌ها ممکن است بدون دریافت اطمینان خاطر از دیگران حتی در تصمیم‌های روزمره خود مثل لباس پوشیدن با مشکل مواجه شوند. این اختلال اغلب در زنان بیشتر از مردان مشاهده می‌شود.

اختلال شخصیت وابسته چه علائمی دارد؟

افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته نشانه‌های متعددی دارند که برخی از ویژگی های شخصیت وابسته عبارت‌اند از:

• اجتناب از مسئولیت‌های شخصی
• مشکل در تنها ماندن
• ترس از رها شدن و احساس درماندگی در زمان تمام شدن رابطه
• حساسیت بیش‌ازاندازه به انتقاد
• بدبینی و نداشتن اعتمادبه‌نفس کافی
• مشکل در گرفتن تصمیمات روزمره

اختلال شخصیت وابسته چگونه تشخیص داده می‌شود؟

در ابتدا پزشک فرد را ازنظر جسمی ارزیابی می‌کند تا متوجه شود که علائم فرد ناشی از اختلال جسمی است یا روانشناختی. سپس او در صورت نبود مشکل جسمی، فرد را به درمانگر، روانپزشک یا روانشناس ارجاع می‌دهد.

روانپزشک یا روانشناس ارزیابی روانشناختی و مصاحبه بالینی انجام می‌دهد و علائم فرد را با معیارهای تشخیصی در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) مقایسه می‌کند.

علائم اختلال شخصیت وابسته در DSM-5 عبارت‌اند از:

• ترس فراگیر و غیرواقعی از رها شدن
• اضطراب و احساس درماندگی در هنگام تنهایی
• ناتوانی در مدیریت مسئولیت‌های زندگی بدون کمک گرفتن از دیگران
• مشکل در مطرح کردن نظر خود به دلیل ترس از دست دادن حمایت یا تایید
• تمایل شدید به گرفتن حمایت از دیگران و حتی انجام کارهای نامطلوب بدین منظور
• مشکل در گرفتن تصمیمات روزمره بدون دریافت نظر یا اطمینان خاطر از سوی دیگران
• مشکل در شروع یا تکمیل کردن پروژه‌ها به دلیل نداشتن اعتمادبه‌نفس یا توانایی تصمیم‌گیری
• تمایل به جستجوی یک رابطه جدید برای دریافت حمایت یا تایید در هنگام خاتمه یافتن یک رابطه نزدیک

چه عواملی در اختلال شخصیت وابسته نقش دارند؟

در ارتباط با علل اختلال شخصیت وابسته، متخصصان سلامت روان هنوز علت دقیق اختلال شخصیت وابسته را پیدا نکرده‌اند. آن‌ها بر این باورند که این اختلال ناشی از تعامل میان عوامل ژنتیک، محیط و رشد است. کارشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که این اختلال در افرادی بیشتر مشاهده می‌شود که برخی تجربیات خاص زندگی را از سر گذرانیده‌اند. این تجربیات عبارت‌اند از:

• روابط آزارگرانه: افرادی که روابط آزارگرانه را تجربه کرده‌اند بیشتر احتمال دارد که به اختلال شخصیت وابسته دچار شوند.
• آسیب‌های دوران کودکی: کودکانی که کودک‌آزاری یا غفلت را تجربه کرده‌اند ممکن است دچار اختلال شخصیت وابسته شوند. همچنین، افرادی که در دوران کودکی به یک بیماری تهدیدکننده زندگی مبتلا بوده‌اند ممکن است به اختلال شخصیت وابسته دهانی مبتلا شوند.
• سابقه خانوادگی: افرادی که در اعضای خانواده خود فردی مبتلا به شخصیت وابسته یا اختلالات اضطرابی دارند بیشتر احتمال دارد که افرادی وابسته شوند.
• برخی رفتارهای فرهنگی، مذهبی یا خانوادگی: در برخی فرهنگ یا مذاهب که در آن‌ها تاکید زیادی بر اقتدار وجود دارد افراد وابسته ممکن است بیشتر مشاهده شود. بااین‌حال، انفعال و مودب بودن به‌تنهایی نشانه شخصیت وابسته نیستند.

اختلال شخصیت وابسته چه عوارضی دارد؟

فردی که به اختلال شخصیت وابسته مبتلاست مهم است که هرچه زودتر درمان دریافت کند تا عوارض کمتری از این بیماری را تجربه کند. این بیماری می‌تواند کیفیت زندگی فرد مبتلا را به‌شدت تحت تاثیر قرار دهد و حتی او را در معرض ابتلا به سایر انواع اختلالات روانی قرار دهد. عوارض اختلال شخصیت وابسته عبارت‌اند از:

• اختلالات اضطرابی، مانند اختلال هراس، اختلال شخصیت اجتنابی و اختلال شخصیت وسواسی– جبری
• افسردگی
• سوءمصرف مواد
• فوبی

اختلال شخصیت وابسته چگونه درمان می‌شود؟

درمان اختلالات شخصیت ازجمله اختلال شخصیت وابسته بسیار زمان‌بر است و آنچه در این شرایط اهمیت زیادی دارد انگیزه فرد برای بهبود و درمان است. درهرصورت، اگر فرد برای دریافت درمان تصمیم بگیرد روش‌های مختلفی می‌توانند به بهبود او کمک کنند که در ادامه با روش‌های درمان اختلال شخصیت وابسته آشنا می‌شوید.

• دارودرمانی: هیچ دارویی وجود ندارد که بتواند خود اختلال شخصیت وابسته را درمان کند اما برخی داروها مثل داروهای ضد اضطراب، داروهای ضدافسردگی و داروهای تثبیت‌کننده خلق می‌توانند برخی علائم فرد را بهبود ببخشند.
• روان‌درمانی: مشاوره روانشناسی اغلب اولین روش درمانی برای اختلال شخصیت وابسته است و می‌تواند به فرد کمک کند که علائم خود را کنترل کند. درمان شناختی رفتاری و سایر درمان‌ها ازجمله دریافت مشاوره از راهبر می‌توانند باعث شوند که فرد وابسته رفتارهای جدیدی را یاد بگیرد.
• آموزش: آموزش فرد در مورد اختلال شخصیت وابسته به او کمک می‌کند شرایط خود را بهتر درک کند و درنتیجه در کنترل علائم موفق‌تر باشد. از سوی دیگر، آموزش به اطرافیان فرد مبتلا نیز باعث می‌شود که آن‌ها بتوانند حمایت‌های لازم برای درمان فرد را فراهم کنند.
• گروه‌های حمایتی: شرکت در گروه‌های حمایتی به فرد کمک می‌کند که با افرادی آشنا شود که شرایط مشابه او دارند و از سوی دیگر، از آن‌ها حمایت دریافت کند.

چشم‌انداز اختلال شخصیت وابسته چگونه است؟

افرادی که به اختلال شخصیت وابسته مبتلا هستند درصورتی‌که تحت درمان قرار بگیرند می‌توانند زندگی سالمی را تجربه کنند. یادگیری روش‌های جدید مقابله با شرایط چالش‌ برانگیز به تغییر دیدگاه این افراد کمک می‌کند و باعث می‌شود که بتوانند مستقل‌ تر رفتار کنند.

از سوی دیگر، افراد وابسته‌ای که تحت درمان قرار نمی‌گیرند ممکن است در معرض ابتلا به افسردگی، اضطراب و اختلال دو قطبی قرار بگیرند. فرد ممکن است به سوء مصرف مواد مخدر یا الکل دچار شود و روابط ناسالم و آزار گرانه را تجربه کند.

به دلیل عوارض این اختلال، آنچه اهمیت زیادی دارد درمان فوری فرد برای اختلال شخصیت وابسته است. همانطور که مطرح شد شخصیت وابسته در رابطه، به‌شدت دچار ترس از رها شدن است و دائما به دیگران تکیه می‌کند.

بااین‌حال، اگر او تحت درمان قرار گیرد می‌تواند به‌تدریج استقلال بیشتری در زندگی پیدا کند، یاد بگیرد که چگونه مسئولیت زندگی‌اش را به عهده بگیرد و بتواند زندگی باکیفیتی را تجربه کند.

درنهایت، اختلال شخصیت وابسته یک اختلال شخصیت اضطرابی است که با ناتوانی در تنها بودن مشخص می‌شود. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند برای راحتی، حمایت و تصمیم‌گیری به‌شدت به دیگران تکیه می‌کنند.

این اختلال می‌تواند منجر به اضطراب و افسردگی در افراد مبتلا شود و به همین دلیل، درمان شخصیت وابسته اهمیت بسیار زیادی دارد. روانشناس می‌تواند به فرد کمک کند که راه‌های مقابله سالم با مشکلات را یاد بگیرد و بتواند اعتمادبه‌نفس کافی در تصمیم‌گیری و مسئولیت‌پذیری را کسب کند.

سوالات متداول

اختلال شخصیت وابسته چه نشانه‌هایی دارد؟

فردی که به این اختلال مبتلاست از تنها ماندن می‌ترسد، از مسئولیت‌های فردی خود اجتناب می‌کند و در گرفتن تصمیمات روزمره به دیگران تکیه می‌کند.

چه عللی در اختلال شخصیت وابسته نقش دارند؟

هم علل ژنتیکی و هم علل محیطی برای این اختلال مطرح هستند که از میان علل ژنتیکی می‌توان به سابقه خانوادگی اختلال شخصیت وابسته و از میان علل محیطی می‌توان به آسیب دوران کودکی و چگونگی رابطه با والدین اشاره کرد.

اختلال شخصیت وابسته چگونه درمان می‌شود؟

برای درمان این اختلال در اغلب موارد از روان‌درمانی استفاده می‌شود اما برای علائم سایر مشکلات فرد ازجمله افسردگی و اضطراب ممکن است از دارودرمانی نیز استفاده شود.

منابع:

my.clevelandclinic.org

.healthline.com