همه چیز در رابطه با کوچینگ و منتورینگ

شخصی در حال معرفی خود بود و عنوان کرد؛ که من یک منتور هستم….

افراد دیگر در جمع سوال های متعددی از او پرسیدند؛

• یعنی کوچ هستید؟
• منتور در چه تخصصی؟
• منتور یعنی چه؟

و….

کوچینگ و منتورینگ دو واژه ای هستند که معمولاً در کنار هم گفته و شنیده می شوند و گاهی هم ممکن است مترادف و هم معنی به نظر برسند اما با هم تفاوت دارند.

در این مقاله بر آن هستیم به ارائه ی توضیحاتی در رابطه با منتورینگ و کوچینگ بپردازیم.

تفاوت میان منتورینگ و کوچینگ چیست؟

معمولاً منتورها افرادی هستند که در زمینه ی خاصی تخصص دارند (مثلاً تجارت) و در کار خود به یک بینش و خرد رسیده اند و همزمان که تجربیات تخصصی را آزادانه به اشتراک می گذارند،

روی منش و بینش فرد هم تأثیر گذار هستند. ما در گذشته این نقش را در بازار سنتی ایران زیاد می دیدیم. افرادی که به اصطلاح اوستای کاری بوده اند و به شاگردهای خود هم اصول کار را یاد می دانند و هم منش انجام کار.

در کوچینگ بیشتر تمرکز بر روی تقویت یک یا چند شایستگی فردی است و یک رابطه حمایتی است برای اینکه فرد تحت کوچینگ با کیفیت بالاتری کار کند و به هدف مشخصی که تعریف شده برسد.

بنابراین کوچ ها معمولاً روی قابلیت های فردی افراد و نگاهشان به مسائل کار می کنند و کمک می کنند تا این قابلیت ها پرورش پیدا کنند و تغییری پایدار در فرد شکل بگیرد.

معمولاً در کوچینگ پیک تعهد بین کوچ و فرد تحت کوچ شکل می گیرد و هدفی مشخص می شود در حالی که در منتورینگ این رابطه آزادانه تر تعریف می شود و الزاماً منجر به رسیدن هدف خاصی نشود بلکه هر جلسه از گفتگو و ارتباط خودش تأثیر ویژه و مشخصی می تواند داشته باشد.

کوچینگ گرایش های مختلفی دارد. مثلاً کوچینگ رهبری، کوچینگ زندگی ، کوچینگ کارایی، کوچینگ شغلی و….

چه نکاتی در منتورینگ و کوچینگ مهم است؟

کسی که در جایگاه هدایت گر قرار می گیرد به چند شایستگی مهم نیاز دارد. اول وجود تخصص در آن کار است. این تخصص برای منتورها در حرفه ی خودشان تعریف می شود و برای کوچ ها خود تخصص کوچینگ مورد نظر است.

اما چه در کوچینگ و چه در منتورینگ قدرت هدایت با پرسش و حمایت در مسیر، دو قابلیت مهم است که باید افراد به آن آگاه باشند.

اگر قرار است شخصی رشد کند و رشدش پایدار باشد، صرفاً در اختیار گذاشتن پاسخ های آماده و مُسَکن های مقطعی به آن فرد کمک نمی کند بلکه باعث شکل گیری وابستگی  آسیب زننده ای هم می شود.

مهم ترین هنرکوچ و منتور ایجاد پرسش و حمایت از مراجع در مسیر برای یافتن پاسخ باید باشد.

بنابراین نه کوچ و نه منتور بهتر است خودش را در جایگاه دانای کل قرار ندهد و صرفاً غذای آماده ارائه ندهد و کمک کند فرد در طول مسیر قابلیت های خود را افزایش دهد.

حمایت هم در این روابط یعنی در دسترس بودن، نشان دادن نشانه ها، گوش دادن مؤثر و فراتر از آن درک مراجع و همدلی با او به شکلی که مراجع درک کند که می تواند در فضایی امن با مربی یا کوچ خود گفتگو کند.

مسئله مهم دیگری که منتورها و کوچ ها باید به آن توجه ویژه ای داشته باشند، صادقانه حضور داشتن در جلسات و صادقانه بازخورد دادن است. در واقع ممکن است گفتگوی صادقانه گاهی دردناک باشد اما این هنر یک منتور و کوچ است که همواره صادقانه گفتگو می کند، جایگاه حمایتی خود را هم حفظ کند و بتواند مثبت ترین تأثیر ممکن را بر مراجع خود بگذارد.

آیا در هر مقطع زمانی فقط باید یک منتور یا کوچ داشت؟

در هر مقطع زمانی بسته به اهمیت موضوع برای مراجع، می تواند یک یا چند منتور در زمینه های مختلف داشته باشد. مثلاً یک منتور برای بازاریابی، یک منتور طراحی خدمات و ….

اما در کوچینگ چون تمرکز بیشتر روی شایستگی های فردی است معمولاً باید در هر مقطع زمانی فقط با یک کوچ کار کرد. بنابراین در زمینه های تخصصی می توان مربی های مختلف داشت اما در زمینه رشد فردی، افزایش کارایی و شناخت توانایی ها و ضعف ها بهتر است در هر مقطع زمانی با یک کوچ ،کار را ادامه داد.

آیا کوچینگ و منتورینگ شغل است؟

در تمام دنیا کوچینگ  به عنوان یک شغل پذیرفته شده است و کوچ ها با توجه به گرایش هایی که دارند یا به شکل مستقل فعالیت می کنند یا با یک سازمان همکاری می کنند.

اما منتورینگ معمولاً به دو صورت رسمی و غیررسمی شناخته می شود. منتورینگ رسمی یک برنامه از پیش طراحی شده سازمانی است که برای افزایش ارتقاء کیفیت کارکرد پرسنل یک شرکت با استفاده از به اشتراک گذاری و هدایت کارکنان باتجربه تعریف می شود و مشخصا از سمت سازمان حمایت و هدایت می شود.

منتورینگ غیررسمی شاید همواره برای هر کدام از ما اتفاق بیفتد و تکرار شود به این صورت که معمولاً هر شخصی افراد باتجربه ای را می شناسد که پرسش هایش را پیش او می برند و این فرمی از منتوریگ غیررسمی است که هم در سازمان ها اتفاق می افتد و هم خارج از سازمان ها در انجمن ها و گروه های تخصصی.

در حوزه ی استارتاپ معمولاً منتورها با چند انگیزه فعالیت می کنند. اولاً اگر افراد باتجربه ای هستند که خودشان مسیری را طی کرده اند و بر اساس مسئولیت های اجتماعی و باورهای خودشان تصمیم می گیرند که با حمایت از نیروهای جوان به فضای کسب و کار کشورشان کمک کنند.

عده ی دیگری از طرف یک سازمان یا مثلاً سرمایه گذار استخدام می شوند تا گروه ها را هدایت کنند و عده ای دیگر هم منتورینگ را به عنوان سرمایه گذاری بر روی یک کسب و کار نوپا می بینند و سهمی از آن کسب و کار را در ازای زمانی که صرف می کنند دریافت می کنند.

من به کوچ نیاز دارم یا منتور؟

شاید بهتر است بگوییم، هر دو. تمرکز کوچ بر روی شایستگی های شماست و تمرکز منتور بر روی تخصص و خِرَد کاری.

حداقل من با استانداردی آشنا نیستم که بگوید در چه شرایطی باید کدام را انتخاب کرد و واقعیت این است که در عمل مرز بین منتور و کوچ بسیار کمرنگ می شود. مثلاً اگر منتوری بر اصول کوچینگ آگاه باشد.

می تواند همزمان هر دو نقش را بازی کند یا شاید کوچی بر اساس تجربیاتش در صنعتی خاص بتواند منتورهم باشد بنابراین سخت است که مرزی قائل شد اما شاید به طور کلی بتوان گفت برای شروع یک کسب و کارنقش منتور پررنگ می تواند باشد و برای ادامه دادن کسب و کار، نقش کوچ مؤثرتر می شود.

چه قدر هزینه کنم؟

شما برای استفاده از خدمات منتورینگ و کوچینگ باید هزینه کنید و زمان حداقل هزینه ای است که باید پرداخت کنید.

در منتورینگ غیررسمی یا رسمی سازمانی معمولاً مناسبات مالی تعریف نمی شود اما خدمات کوچینگ و حتی منتورینگ در هیچ کجای دنیا جزء خدمات ارزان نیست و دلیلش هم واضح است.

شما چیزی را قرار است به دست آورید که به تنهایی با صرف زمان و آزمون و خطای بیشتری باید بهش برسید.

نتیجه:

بنابراین دریافتیم که منتورینگ و کوچینگ با هم تفاوت دارند.

منتورها افرادی هستند که در زمینه خاصی، تخصص دارند اما در کوچینگ بیشتر تمرکز بر روی تقویت یک یا چند شایستگی فردی است و یک رابطه ی حمایتی است تا فرد به هدف مشخصی که تعریف شده برسد.

چون منتور معمولاً بر روی یک تخصص کار می کند پس یک فرد می تواند چند منتور داشته باشد اما چون در کوچینگ تمرکز بر روی یک هدف و شایستگی های فردی است، توصیه می شود که با یک کوچ کار کرد.

در عمل مرز بین منتور و کوچ بسیار کمرنگ می شود مثلاً اگر منتوری بر اصول کوچینگ آگاه باشد می تواند همزمان هر دو نقش را بازی کند یا شاید کوچی براساس تجربیاتش در صنعتی خاص بتواند منتور هم باشد.

سخت است که مرز میان این دو را پیدا کرد اما شاید به صورت کلی بتوان گفت برای شروع یک کسب و کار نقش منتور پررنگ  می تواند باشد و برای ادامه دادن کسب و کار نقش کوچ مؤثرتر می شود.