اختلال دو قطبی چيست؟ و چه علائمی دارد؟

اختلال دوقطبی چیست؟ این بیماری یکی از اختلالات روانی بسیار مهم است که به دلیل ایجاد تجربه تغییرات شدید خلقی، بالا رفتن ناگهانی خلق (شیدایی یا هایپومانیا) یا دوره‌های افسردگی، ممکن است سطح زندگی را با اختلالات شدیدی روبرو کند.

از آنجایی که اختلال شخصیت دو قطبی بسیار گسترده است، تشخیص آن را برای پزشک دشوار می‌کند. پس لازم است که حتماً برای تشخیص به موقع و شروع درمان مناسب از یک روان‌درمانگر متخصص و حرفه‌ای کمک بگیرید. چرا که تشخیص زودهنگام آن موجب بهبود کیفیت زندگی و کاهش خطر عوارض این بیماری بر روی روابط شغلی و سلامت جسمی می‌شود.

اختلال دوقطبی چیست؟

در میان انبوه اختلالات روانی، اختلال دوقطبی یا بایپولار جایگاهی خاص دارد. نوسانات خلقی شدید، افسردگی‌های عمیق و شیدایی‌های غیرقابل کنترل، تصویری کلی از این بیماری ارائه می‌کند.

ممکن است نام اختلالات دوقطبی برای بسیاری از افراد آشنا باشد، اما درک دقیق و علمی اینکه اختلال دو قطبی چیست؟ همچنان برای بسیاری از افراد جامعه سخت است.

اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم اختلال دو قطبی چیه؟ اختلال دوقطبی، نوعی اختلال خلقی است که با نوسانات شدید خلقی، افسردگی و شیدایی (یا هیپومانیا) مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال، دوره‌های متناوبی از احساسات بالا و پایین را تجربه می‌کنند که می‌تواند زندگی روزمره، روابط و عملکرد آن‌ها را به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد.

اختلالات دو قطبی به طور کلی در چهار دسته بندی قرار می‌گیرند:

اختلال دوقطبی افسردگی

دوره‌ای که در آن فرد احساس غم عمیق، ناامیدی و فقدان لذت می‌کند و در واقع به افسردگی شدید مبتلا است.

اختلال دوقطبی شیدایی

دوره‌ای که در آن فرد احساس شادی شدید، تحریک‌پذیری یا غرور بی‌مورد دارد که به آن شیدایی یا هیپومانیا می‌گویند.

اختلال دوقطبی سیکلوتایمی

دوره‌های خفیف‌تر شیدایی و افسردگی را شامل می‌شود که بیماران در این وضعیت به سرعت تغییر حالت پیدا می‌کنند.

اختلال دوقطبی نامشخص

نوعی از اختلالات دو قطبی است که در آن معیارهای کامل برای هیچ یک از انواع شناخته شده اختلال دوقطبی برآورده نمی‌شود، اما فرد همچنان علائمی را تجربه می‌کند که نشان ‌دهنده نوسانات خلقی غیرطبیعی است.

پس از بررسی این مطالب متوجه می‌شویم که اختلال دو قطبی چگونه است؟ در می‌یابیم که افراد بدون اختلال دوقطبی نیز ممکن است نوسانات خلقی را تجربه کنند، اما این تغییرات به جای چند روز، چند ساعت طول کشیده و با تغییرات شدید در رفتار یا تغییر در عملکرد روال روزمره و تعاملات اجتماعی همراه نیست.

اما شخصیت دو قطبی روابط فرد با عزیزانش را مختل کرده و باعث ایجاد مشکل در کار یا رفتن به مدرسه می‌شود. اگر شما یا اطرافیانتان به این مشکل مبتلا هستید، بهترین راهکار مراجعه سریع به یک روانپزشک حرفه‌ای و متخصص است.

اختلال دوقطبی چه علائمی دارد؟

اختلال روانی دو قطبی که به آن افسردگی ـ شیدایی گفته می‌شود، یک اختلال روانی است که با نوسانات خلقی شدید مشخص می‌شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت دو قطبی، دوره‌هایی را تجربه می‌کنند که در آن احساساتشان به طور غیرعادی بالا (مانیا یا هیپومانیا) یا به طور غیرعادی پایین (افسردگی) است. این نوسانات خلقی می‌تواند بر افکار، رفتار و توانایی‌های آنها در عملکرد روزمره تاثیر بگذارد.

برای اینکه متوجه شوید اختلال دو قطبی چه علائمی دارد؟ لازم است که با علائم این بیماری در هر دسته‌بندی آن آشنا شوید که در ادامه بیشتر به آن می‌پردازیم:

علائم اختلال شیدایی یا هیپومانیا:

• خلق و خوی بالا و شاد به شکل غیرقابل کنترل
• پرحرفی و به سرعت صحبت کردن به دلیل داشتن افکار زیاد و غیرقابل کنترل بودن افکار
• داشتن رفتارهای تکانشی و گرفتن تصمیمات خطرناک و بی‌‌پروا مانند قمار یا رانندگی بی‌احتیاط
• افزایش عزت نفس فرد و ایجاد احساس داشتن استعداد بالا
• نداشتن تمرکز بر روی انجام کارها و حواس‌پرتی

علائم اختلال افسردگی:

• داشتن خلق و خوی پایین، غمگین یا ناامید و ناتوانی در خوشحال شدن
• از دست دادن علاقه به فعالیت‌های روزمره و لذت نبردن از فعالیت‌ها
• احساس خستگی مداوم حتی در صورت استراحت و خواب کافی
• داشتن افکار مرگ یا خودکشی

اگر فکر می‌کنید خودتان یا اطرافیانتان اختلالات دو قطبی دارید، بهتر است با یک متخصص بهداشت روان صحبت کنید. چرا که این افراد پس از تشخیص، نوع درمان مناسب را برایتان آغاز می‌کنند تا زندگی پربارتری را در ادامه تجربه کنید.

از کجا بفهمم بیماری دوقطبی دارم؟

به طور معمول، تشخیص بیماری‌های روانشناسی کاری سخت و زمان‌بر است. چرا که در بسیاری از اختلالات شخصیتی، علائم شبیه به یکدیگر وجود دارد و تشخیص اینکه آیا نشان‌دهنده یک بیماری روانی است یا خیر، همیشه آسان نیست. به همین جهت، نیازمند دریافت کمک از افراد متخصص در این حوزه می‌باشد.

حتماً برای شما هم سوال است که از کجا بفهمم اختلال دو قطبی دارم؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم:

• ابتدا برخی از علائم کلیدی که برای اختلال دو قطبی ذکر شده است را در درون خود بررسی کنید.
• تست‌های روانشناختی وجود دارد که با انجام آنها می‌توانید پی به این اختلال ببرید.

در نظر داشته باشید که پاسخ به دست آمده از تست اختلال دو قطبی همیشه قابل اطمینان نیست و لازم است با یک دکتر روانشناس یا روانپزشک متخصص مشورت کنید.

تفاوت علائم بیماری دوقطبی در زنان و مردان

در بررسی این اختلال، در می‌یابیم که بیماران دو قطبی دوره‌هایی را تجربه می‌کنند که در آن احساساتشان به طور غیرعادی بالا (مانیا یا هایپومانیا) یا به طور غیرعادی پایین (افسردگی) است. این نوسانات خلقی بر روی افکار، رفتار و توانایی‌های آنها در عملکرد روزمره تاثیر می‌گذارد.

علائم اختلال دو قطبی در زنان و مردان بیشتر نشانه‌ها مشترک است، اما برخی از علائم این بیماری در زنان با علائم اختلال دو قطبی در مردان متفاوت بوده و تفاوت‌هایی در نحوه بیان این بیماری بین دو جنس وجود دارد.

برای درک بهتر تفاوت علائم بیماری دو قطبی در مردان و زنان، تفاوت‌ها را در یک جدول قرار می‌دهیم:

ویژگی	زنان	مردان
سن شروع	اواخر دهه دوم یا سوم زندگی	اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی
شدت	بیشتر حالت های خفیف مانیا	بیشتر علائم شدید شیدایی یا افسردگی
نوع خلق	بیشتر افسردگی	بیشتر افکار خودکشی
چرخه	چرخه های کندتر و منظم تر	چرخه های سریعتر و مکرر
بیماری های همراه	میگرن، اختلالات تیروئید، چاقی، اضطراب	ندارد
رفتارهای پرخطر	کمتر	سوء مصرف مواد و الکل در اپیزودهای مانیا
تاثیر هورمون ها	تغییرات خلقی و عود بیماری با قاعدگی و یائسگی	تأثیر هورمونی کمتر
جستجوی درمان	بیشتر از مردان به دنبال درمان هستند	کمتر از زنان به دنبال درمان هستند
پیامدها	خطر خودکشی کمتر	خطر خودکشی، مشکلات شغلی و اجتماعی

آیا بیماری دوقطبی ارثی است؟

از سوالات رایجی که در مورد اختلال دوقطبی پرسیده می‌شود این است که آیا اختلال دو قطبی ارثی است؟ در پاسخ کوتاه باید بگوییم بله، اختلال دوقطبی می‌تواند ارثی باشد.

طی تحقیقات انجام شده، ژنتیک نقش مهمی در ابتلا به این اختلال ایفا می‌کند. اگر یکی از نزدیکان فرد مانند والدین، خواهر یا برادر، یا فرزندان به اختلال روانی دو قطبی مبتلا باشند، احتمال ابتلای شما به این بیماری افزایش پیدا می‌کند.

با این حال، بهتر است به خاطر داشته باشید که ارثی بودن به معنای قطعی ابتلا به بیماری نیست. داشتن سابقه خانوادگی فقط یک عامل خطر است. عوامل زیاد دیگری مانند تروما، استرس و سوء مصرف مواد هم در ابتلا به اختلال روانی دو قطبی تاثیر می‌گذارند.

بیماری دوقطبی از چند سالگی شروع می‌شود؟

با شنیدن و خواندن عوارض اختلال دوقطبی، حتماً برای شما سوال به وجود می‌آید که اختلال دو قطبی از چند سالگی شروع می‌شود؟

اختلال دوقطبی می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما به طور کلی در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی تشخیص داده می‌شود.

طبق آمارها، شایع‌ترین زمان شروع اختلال دوقطبی بین ۱۵ تا ۱۹ سالگی است. در واقع، حدود ۷۰ درصد از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی اولین علائم خود را قبل از ۲۵ سالگی تجربه می‌کنند.

شروع این بیماری در سنین پایین‌تر شایع نیست، اما گاهی اوقات در کودکان خردسال نیز اختلال دوقطبی رخ می‌دهد.
در بزرگسالی، این اختلال می‌تواند در هر سنی شروع شده و حتی در افراد مسن هم به وجود می‌آید.

اختلال اختلال دو قطبی و ازدواج

ازدواج به تنهایی پیچیدگی‌های بسیار زیادی دارد و اگر یکی از زوجین دچار بیماری‌های روانشناسی باشد، ممکن است مشکلات در ازدواج دوچندان شود.

به همین جهت، بهتر است در مورد اختلال دو قطبی و ازدواج اطلاعات خود را کامل‌تر کنید و در مورد نحوه ارتباط با این افراد از پزشک متخصص مشاوره بگیرید. زیرا زندگی با فردی که دارای افسردگی یا شیدایی است، می‌تواند چالش‌های بیشتری را به دنبال داشته باشد.

 

علائم فاز مانیک اختلال دو قطبی چیست؟

فاز مانیک در اختلال دو قطبی با ویژگی‌های خاصی همراه است که از جمله آن‌ها می‌توان به افزایش انرژی و فعالیت، احساس خودبزرگ‌بینی، و افکار پراکنده اشاره کرد. در طول این فاز، فرد ممکن است احساس کند که بسیار خلاق و پرانرژی است و به همین دلیل شروع به انجام پروژه‌های مختلف می‌کند که اغلب بدون توجه به عواقب آن‌ها است. احساس خودبزرگ‌بینی می‌تواند به شکل باورهای غیرواقعی درباره توانایی‌ها و قدرت‌های شخصی ظاهر شود.

افراد در فاز مانیک ممکن است کمتر از حد معمول بخوابند و با این حال احساس خستگی نکنند. همچنین، رفتارهای خطرناک مانند مصرف مواد مخدر، خرج کردن پول بیش از حد، و فعالیت‌های جنسی بی‌محابا نیز می‌تواند در این دوره مشاهده شود. این تغییرات رفتاری می‌توانند به شدت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهند و باعث مشکلات جدی در روابط اجتماعی و کاری شوند.

علائم اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان

علائم اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان ممکن است با علائم بزرگسالان متفاوت باشد و به‌صورت‌های دیگری ظاهر شود. یکی از ویژگی‌های برجسته این اختلال در کودکان و نوجوانان، عصبانیت شدید و ناپایداری خلق‌وخو است. این افراد ممکن است به‌طور ناگهانی و بدون دلیل مشخصی به شدت عصبانی شوند و این عصبانیت می‌تواند منجر به پرخاشگری و رفتارهای تهاجمی شود.

در برخی موارد، کودکان و نوجوانان ممکن است از تحمل موانع و ناامیدی‌ها ناتوان باشند و در مواجهه با مشکلات کوچک نیز واکنش‌های شدید نشان دهند. این تغییرات خلقی می‌تواند به تغییرات ناگهانی در رفتارهای اجتماعی و عملکرد تحصیلی منجر شود. کودکان و نوجوانان با اختلال دو قطبی ممکن است دچار افسردگی‌های شدید و طولانی‌مدت شوند که با احساس ناامیدی، کاهش علاقه به فعالیت‌های مورد علاقه، و کاهش توانایی تمرکز همراه است. تشخیص و درمان زودهنگام این اختلال در کودکان و نوجوانان بسیار مهم است، زیرا می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و پیشگیری از مشکلات جدی در آینده کمک کند.

تشخیص دوقطبی چگونه است و از کجا بفهمم بیماری دو قطبی دارم؟

تشخیص اختلال دو قطبی نیازمند ارزیابی دقیق و جامع توسط متخصص روانپزشکی یا روان‌شناس بالینی است. این ارزیابی شامل بررسی تاریخچه خانوادگی، علائم فعلی، و رفتارهای گذشته فرد می‌شود. یکی از معیارهای کلیدی برای تشخیص اختلال دو قطبی، وجود دوره‌های مانیک و افسردگی است که به‌طور مکرر رخ می‌دهند. برای تشخیص دقیق، متخصص ممکن است از ابزارهای ارزیابی روان‌شناختی و پرسشنامه‌های مخصوص استفاده کند.

همچنین، ارزیابی‌های فیزیکی برای رد احتمال بیماری‌های جسمی که ممکن است علائمی مشابه با اختلال دو قطبی ایجاد کنند، انجام می‌شود. اگرچه برخی افراد ممکن است با علائمی مانند نوسانات شدید خلق‌وخو، تغییرات ناگهانی در انرژی و رفتار، و مشکلات در روابط اجتماعی و کاری مواجه شوند، این علائم همیشه نشان‌دهنده اختلال دو قطبی نیستند. به همین دلیل، مراجعه به یک متخصص برای تشخیص دقیق و ارزیابی کامل ضروری است.

اگر فردی مشکوک به اختلال دو قطبی است، بهترین راه این است که با یک روان‌پزشک مشورت کند تا به درک بهتری از وضعیت خود برسد و در صورت نیاز درمان مناسب را آغاز کند.

گر بیماری‌های روانشناسی به موقع تشخیص داده شود، قطعاً از گسترش آنها جلوگیری شده و می‌توان علائم بیماری را بهتر کنترل کرد. این موضوع در مورد بیماری دوقطبی نیز صدق می‌کند. در صورت تشخیص سریع‌تر، درمان زود هنگام به کنترل علائم بیماری، کاهش خطر عود و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند.

در صورتی که تشخیص اختلال دو قطبی را از پزشک متخصص و حرفه‌ای دریافت کنید، قطعاً پزشک پس از بررسی مشکلات شما، در صورت نیاز داروهای لازم را تجویز می‌کند. همچنین، با کمک روانشناس بالینی، روان درمانی نیز آغاز می‌شود.

 

اختلال دوقطبی درمان دارد؟

اگر بخواهیم به این سوال که اختلال دو قطبی درمان دارد؟ پاسخ کوتاه بدهیم، باید بگوییم که این اختلال درمان قطعی ندارد. اما افراد مبتلا به این اختلال می‌توانند علائم خود را کنترل کرده و زندگی سالم و پرباری داشته باشند.

درمان بیماری دوقطبی چقدر طول می‌کشد؟

درمان اختلال دو قطبی یک فرآیند طولانی‌مدت و مستمر است که هدف آن مدیریت علائم و جلوگیری از عود دوره‌های مانیک و افسردگی است. اگرچه اختلال دو قطبی به‌عنوان یک بیماری مزمن شناخته می‌شود و درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما با روش‌های درمانی مناسب، بسیاری از افراد می‌توانند زندگی نسبتا پایداری داشته باشند. درمان شامل ترکیبی از داروها، روان‌درمانی، و تغییرات سبک زندگی است. داروها معمولا شامل تثبیت‌کننده‌های خلق، ضدافسردگی‌ها، و در برخی موارد ضدروان‌پریشی‌ها هستند. روان‌درمانی می‌تواند به فرد کمک کند تا مهارت‌های مقابله‌ای مناسب را فرا بگیرد و با تغییرات خلق‌وخو بهتر کنار بیاید.

مدت زمان درمان و پایداری در درمان بسیار متفاوت است و به عوامل متعددی از جمله شدت اختلال، پاسخ به درمان و همکاری فرد با برنامه درمانی بستگی دارد. برخی افراد ممکن است نیاز به مصرف دارو و پیگیری درمان‌های روان‌شناختی به‌طور مداوم داشته باشند، در حالی که دیگران ممکن است پس از مدتی بهبود قابل توجهی پیدا کنند و نیاز کمتری به مداخله‌های درمانی داشته باشند. همچنین، اهمیت دارد که فرد مبتلا به اختلال دو قطبی به‌طور مرتب با پزشک خود در تماس باشد و هر گونه تغییر در علائم یا نیازهای درمانی را گزارش دهد.

در نهایت، اگرچه اختلال دو قطبی به‌طور کامل قابل درمان نیست، اما با مدیریت مناسب و ادامه‌دار، افراد مبتلا می‌توانند زندگی کامل و معناداری داشته باشند. پذیرش بیماری و همکاری در روند درمان از مهم‌ترین عوامل در بهبود کیفیت زندگی این افراد است. درمان موفق شامل یک رویکرد چندجانبه است که هم از نظر دارویی و هم روان‌شناختی به نیازهای فرد پاسخ می‌دهد و به او کمک می‌کند تا با چالش‌های زندگی روزمره بهتر کنار بیاید.

در صورت دریافت کمک از پزشکان متخصص و با تجربه در این زمینه، از بهترین روش درمانی با توجه به حالت‌های بیماری استفاده می‌شود. در ادامه به طور خلاصه برخی از این درمان‌ها را بررسی می‌کنیم:

۱. دارودرمانی

داروهای مختلفی برای درمان اختلال دوقطبی استفاده می‌شود. رایج‌ترین نوع این داروها تثبیت کننده‌های خلقی هستند که به تعادل خلق و خو کمک می‌کنند. البته داروهای دیگر مانند ضد افسردگی‌ها، ضد روان‌پریش‌ها و داروهای ضد اضطراب هم گاهی اوقات تجویز می‌شوند.

۲. روان‌درمانی

روان‌درمانی می‌تواند به افراد مبتلا به اختلال دوقطبی کمک کند تا بیماری خود را درک کرده و مکانیزم‌های مقابله‌ای را توسعه دهند و با چالش‌های زندگی روزمره کنار بیایند. انواع مختلفی از روان‌درمانی برای اختلال دوقطبی مفید است، از جمله:

• درمان شناختی-رفتاری (CBT)
• درمان بین فردی و اجتماعی (IPT)

۳. تغییرات سبک زندگی

تغییرات سبک زندگی مانند خواب منظم، ورزش، رژیم غذایی سالم، اجتناب از الکل و مواد مخدر می‌تواند به کنترل علائم اختلال دوقطبی و بهبود سلامت کلی فرد کمک کند.

نکته مهم در درمان بیماری روانی دو قطبی این است که باید حتماً یک متخصص واجد شرایط را در نظر بگیرید و در مورد درمان فعال باشید، تا در نهایت به نتیجه مدنظر خود برسید.

نتیجه‌گیری

اختلال دوقطبی چیست؟ اختلال دوقطبی نوعی بیماری روانی است که با نوسانات خلقی شدید مشخص می‌شود. این نوسانات شامل دوره‌های شیدایی (احساس شدید شادی، انرژی و بی‌قراری) و افسردگی (احساس غم، ناامیدی و بی‌انگیزگی) است.

شناخت علائم اختلال دوقطبی در زنان و مردان به شما کمک می‌کند تا در صورت مواجهه با چنین افرادی در زندگی شخصی یا کاری، تصمیمات بهتری بگیرید.

با پیشرفت‌های علمی و درمانی، چشم‌انداز آینده برای افراد مبتلا به این اختلال روشن‌تر از همیشه است. با افزایش آگاهی و درک این بیماری، افراد مبتلا به اختلال دوقطبی می‌توانند زندگی سالم و معناداری را تجربه کنند. برای این منظور، بهتر است از پزشکان متخصص در این حوزه کمک بگیرید.

سوالات متداول

آیا اختلال دوقطبی قابل درمان است؟

به طور کامل خیر، اما درمان مناسب به افراد مبتلا به این اختلال کمک می‌کند تا علائم خود را کنترل کرده و زندگی سالم‌تری را تجربه کنند.

نقش خانواده و دوستان در درمان اختلال دوقطبی چیست؟

حمایت خانواده و دوستان نقش کلیدی در بهبود فرد مبتلا به اختلال روانی دو قطبی دارد.

با مشاهده علائم اختلال دوقطبی در خود یا اطرافیان چه باید کنیم؟

در صورت مشاهده علائم اختلال دوقطبی در اسرع وقت به دنبال کمک حرفه‌ای از متخصصین سلامت و روان باشید.

آیا افراد دارای بیماری روانی دو قطبی می‌توانند زندگی عادی داشته باشند؟

بله، با درمان مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی زندگی عادی داشته و حتی روابط موفقی هم از لحاظ شغلی و زندگی شخصی دارند.

اختلال شخصیت دو قطبی به چه معنا است؟

افراد با اختلال دو قطبی مدام تغییر شخصیت داده و نمی‌توان به تصمیم‌های آنها اعتماد کرد.