بیماری دو قطبی چیست؟ و چه علائمی دارد؟

اختلال دوقطبی چیست؟ این بیماری یکی از اختلالات روانی بسیار مهم است که به دلیل ایجاد تجربه تغییرات شدید خلقی، بالا رفتن ناگهانی خلق (شیدایی یا هایپومانیا) یا دوره‌های افسردگی، ممکن است سطح زندگی را با اختلالات شدیدی روبرو کند.

از آنجایی که اختلال شخصیت دو قطبی بسیار گسترده است، تشخیص آن را برای پزشک دشوار می‌کند. پس لازم است که حتماً برای تشخیص به موقع و شروع درمان مناسب از یک روان‌درمانگر متخصص و حرفه‌ای کمک بگیرید. چرا که تشخیص زودهنگام آن موجب بهبود کیفیت زندگی و کاهش خطر عوارض این بیماری بر روی روابط شغلی و سلامت جسمی می‌شود.

بیماری دوقطبی چیست؟

در میان انبوه اختلالات روانی، اختلال دوقطبی یا بایپولار جایگاهی خاص دارد. نوسانات خلقی شدید، افسردگی‌های عمیق و شیدایی‌های غیرقابل کنترل، تصویری کلی از این بیماری ارائه می‌کند.

ممکن است نام اختلالات دوقطبی برای بسیاری از افراد آشنا باشد، اما درک دقیق و علمی اینکه بیماری دو قطبی چیست؟ همچنان برای بسیاری از افراد جامعه سخت است.

اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم بیماری دو قطبی چیه؟ اختلال دوقطبی، نوعی اختلال خلقی است که با نوسانات شدید خلقی، افسردگی و شیدایی (یا هیپومانیا) مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال، دوره‌های متناوبی از احساسات بالا و پایین را تجربه می‌کنند که می‌تواند زندگی روزمره، روابط و عملکرد آن‌ها را به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد.

اختلالات دو قطبی به طور کلی در چهار دسته بندی قرار می‌گیرند:

اختلال دوقطبی افسردگی

دوره‌ای که در آن فرد احساس غم عمیق، ناامیدی و فقدان لذت می‌کند و در واقع به افسردگی شدید مبتلا است.

اختلال دوقطبی شیدایی

دوره‌ای که در آن فرد احساس شادی شدید، تحریک‌پذیری یا غرور بی‌مورد دارد که به آن شیدایی یا هیپومانیا می‌گویند.

اختلال دوقطبی سیکلوتایمی

دوره‌های خفیف‌تر شیدایی و افسردگی را شامل می‌شود که بیماران در این وضعیت به سرعت تغییر حالت پیدا می‌کنند.

اختلال دوقطبی نامشخص

نوعی از اختلالات دو قطبی است که در آن معیارهای کامل برای هیچ یک از انواع شناخته شده اختلال دوقطبی برآورده نمی‌شود، اما فرد همچنان علائمی را تجربه می‌کند که نشان ‌دهنده نوسانات خلقی غیرطبیعی است.

پس از بررسی این مطالب متوجه می‌شویم که بیماری دو قطبی چگونه است؟ در می‌یابیم که افراد بدون اختلال دوقطبی نیز ممکن است نوسانات خلقی را تجربه کنند، اما این تغییرات به جای چند روز، چند ساعت طول کشیده و با تغییرات شدید در رفتار یا تغییر در عملکرد روال روزمره و تعاملات اجتماعی همراه نیست.

اما شخصیت دو قطبی روابط فرد با عزیزانش را مختل کرده و باعث ایجاد مشکل در کار یا رفتن به مدرسه می‌شود. اگر شما یا اطرافیانتان به این مشکل مبتلا هستید، بهترین راهکار مراجعه سریع به یک روانپزشک حرفه‌ای و متخصص است.

بیماری دوقطبی چه علائمی دارد؟

بیماری روانی دو قطبی که به آن افسردگی ـ شیدایی گفته می‌شود، یک بیماری روانی است که با نوسانات خلقی شدید مشخص می‌شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت دو قطبی، دوره‌هایی را تجربه می‌کنند که در آن احساساتشان به طور غیرعادی بالا (مانیا یا هیپومانیا) یا به طور غیرعادی پایین (افسردگی) است. این نوسانات خلقی می‌تواند بر افکار، رفتار و توانایی‌های آنها در عملکرد روزمره تاثیر بگذارد.

برای اینکه متوجه شوید بیماری دو قطبی چه علائمی دارد؟ لازم است که با علائم این بیماری در هر دسته‌بندی آن آشنا شوید که در ادامه بیشتر به آن می‌پردازیم:

علائم اختلال شیدایی یا هیپومانیا:

• خلق و خوی بالا و شاد به شکل غیرقابل کنترل
• پرحرفی و به سرعت صحبت کردن به دلیل داشتن افکار زیاد و غیرقابل کنترل بودن افکار
• داشتن رفتارهای تکانشی و گرفتن تصمیمات خطرناک و بی‌‌پروا مانند قمار یا رانندگی بی‌احتیاط
• افزایش عزت نفس فرد و ایجاد احساس داشتن استعداد بالا
• نداشتن تمرکز بر روی انجام کارها و حواس‌پرتی

علائم اختلال افسردگی:

• داشتن خلق و خوی پایین، غمگین یا ناامید و ناتوانی در خوشحال شدن
• از دست دادن علاقه به فعالیت‌های روزمره و لذت نبردن از فعالیت‌ها
• احساس خستگی مداوم حتی در صورت استراحت و خواب کافی
• داشتن افکار مرگ یا خودکشی

اگر فکر می‌کنید خودتان یا اطرافیانتان اختلالات دو قطبی دارید، بهتر است با یک متخصص بهداشت روان صحبت کنید. چرا که این افراد پس از تشخیص، نوع درمان مناسب را برایتان آغاز می‌کنند تا زندگی پربارتری را در ادامه تجربه کنید.

از کجا بفهمم بیماری دوقطبی دارم؟

به طور معمول، تشخیص بیماری‌های روانشناسی کاری سخت و زمان‌بر است. چرا که در بسیاری از اختلالات شخصیتی، علائم شبیه به یکدیگر وجود دارد و تشخیص اینکه آیا نشان‌دهنده یک بیماری روانی است یا خیر، همیشه آسان نیست. به همین جهت، نیازمند دریافت کمک از افراد متخصص در این حوزه می‌باشد.

حتماً برای شما هم سوال است که از کجا بفهمم بیماری دو قطبی دارم؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم:

• ابتدا برخی از علائم کلیدی که برای بیماری دو قطبی ذکر شده است را در درون خود بررسی کنید.
• تست‌های روانشناختی وجود دارد که با انجام آنها می‌توانید پی به این اختلال ببرید.

در نظر داشته باشید که پاسخ به دست آمده از تست اختلال دو قطبی همیشه قابل اطمینان نیست و لازم است با یک دکتر روانشناس یا روانپزشک متخصص مشورت کنید.

تفاوت علائم بیماری دوقطبی در زنان و مردان

در بررسی این اختلال، در می‌یابیم که بیماران دو قطبی دوره‌هایی را تجربه می‌کنند که در آن احساساتشان به طور غیرعادی بالا (مانیا یا هایپومانیا) یا به طور غیرعادی پایین (افسردگی) است. این نوسانات خلقی بر روی افکار، رفتار و توانایی‌های آنها در عملکرد روزمره تاثیر می‌گذارد.

علائم بیماری دو قطبی در زنان و مردان بیشتر نشانه‌ها مشترک است، اما برخی از علائم این بیماری در زنان با علائم بیماری دو قطبی در مردان متفاوت بوده و تفاوت‌هایی در نحوه بیان این بیماری بین دو جنس وجود دارد.

برای درک بهتر تفاوت علائم بیماری دو قطبی در مردان و زنان، تفاوت‌ها را در یک جدول قرار می‌دهیم:

آیا بیماری دوقطبی ارثی است؟

از سوالات رایجی که در مورد اختلال دوقطبی پرسیده می‌شود این است که آیا بیماری دو قطبی ارثی است؟ در پاسخ کوتاه باید بگوییم بله، اختلال دوقطبی می‌تواند ارثی باشد.

طی تحقیقات انجام شده، ژنتیک نقش مهمی در ابتلا به این بیماری ایفا می‌کند. اگر یکی از نزدیکان فرد مانند والدین، خواهر یا برادر، یا فرزندان به بیماری روانی دو قطبی مبتلا باشند، احتمال ابتلای شما به این بیماری افزایش پیدا می‌کند.

با این حال، بهتر است به خاطر داشته باشید که ارثی بودن به معنای قطعی ابتلا به بیماری نیست. داشتن سابقه خانوادگی فقط یک عامل خطر است. عوامل زیاد دیگری مانند تروما، استرس و سوء مصرف مواد هم در ابتلا به بیماری روانی دو قطبی تاثیر می‌گذارند.

بیماری دوقطبی از چند سالگی شروع می‌شود؟

با شنیدن و خواندن عوارض اختلال دوقطبی، حتماً برای شما سوال به وجود می‌آید که بیماری دو قطبی از چند سالگی شروع می‌شود؟

اختلال دوقطبی می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما به طور کلی در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی تشخیص داده می‌شود.

طبق آمارها، شایع‌ترین زمان شروع اختلال دوقطبی بین ۱۵ تا ۱۹ سالگی است. در واقع، حدود ۷۰ درصد از افراد مبتلا به بیماری دوقطبی اولین علائم خود را قبل از ۲۵ سالگی تجربه می‌کنند.

شروع این بیماری در سنین پایین‌تر شایع نیست، اما گاهی اوقات در کودکان خردسال نیز اختلال دوقطبی رخ می‌دهد.
در بزرگسالی، این بیماری می‌تواند در هر سنی شروع شده و حتی در افراد مسن هم به وجود می‌آید.

بیماری اختلال دو قطبی و ازدواج

ازدواج به تنهایی پیچیدگی‌های بسیار زیادی دارد و اگر یکی از زوجین دچار بیماری‌های روانشناسی باشد، ممکن است مشکلات در ازدواج دوچندان شود.

به همین جهت، بهتر است در مورد بیماری اختلال دو قطبی و ازدواج اطلاعات خود را کامل‌تر کنید و در مورد نحوه ارتباط با این افراد از پزشک متخصص مشاوره بگیرید. زیرا زندگی با فردی که دارای افسردگی یا شیدایی است، می‌تواند چالش‌های بیشتری را به دنبال داشته باشد.

بیماری دوقطبی درمان دارد؟

اگر بخواهیم به این سوال که بیماری دو قطبی درمان دارد؟ پاسخ کوتاه بدهیم، باید بگوییم که این اختلال درمان قطعی ندارد. اما افراد مبتلا به این بیماری می‌توانند علائم خود را کنترل کرده و زندگی سالم و پرباری داشته باشند.

در صورت دریافت کمک از پزشکان متخصص و با تجربه در این زمینه، از بهترین روش درمانی با توجه به حالت‌های بیماری استفاده می‌شود. در ادامه به طور خلاصه برخی از این درمان‌ها را بررسی می‌کنیم:

۱. دارودرمانی

داروهای مختلفی برای درمان اختلال دوقطبی استفاده می‌شود. رایج‌ترین نوع این داروها تثبیت کننده‌های خلقی هستند که به تعادل خلق و خو کمک می‌کنند. البته داروهای دیگر مانند ضد افسردگی‌ها، ضد روان‌پریش‌ها و داروهای ضد اضطراب هم گاهی اوقات تجویز می‌شوند.

۲. روان‌درمانی

روان‌درمانی می‌تواند به افراد مبتلا به اختلال دوقطبی کمک کند تا بیماری خود را درک کرده و مکانیزم‌های مقابله‌ای را توسعه دهند و با چالش‌های زندگی روزمره کنار بیایند. انواع مختلفی از روان‌درمانی برای اختلال دوقطبی مفید است، از جمله:

• درمان شناختی-رفتاری (CBT)
• درمان بین فردی و اجتماعی (IPT)

۳. تغییرات سبک زندگی

تغییرات سبک زندگی مانند خواب منظم، ورزش، رژیم غذایی سالم، اجتناب از الکل و مواد مخدر می‌تواند به کنترل علائم اختلال دوقطبی و بهبود سلامت کلی فرد کمک کند.

نکته مهم در درمان بیماری روانی دو قطبی این است که باید حتماً یک متخصص واجد شرایط را در نظر بگیرید و در مورد درمان فعال باشید، تا در نهایت به نتیجه مدنظر خود برسید.

راهنمای آموزش بیماری اختلال دوقطبی

اگر بیماری‌های روانشناسی به موقع تشخیص داده شود، قطعاً از گسترش آنها جلوگیری شده و می‌توان علائم بیماری را بهتر کنترل کرد. این موضوع در مورد بیماری دوقطبی نیز صدق می‌کند. در صورت تشخیص سریع‌تر، درمان زود هنگام به کنترل علائم بیماری، کاهش خطر عود و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند.

در صورتی که راهنمای آموزش بیماری اختلال دو قطبی را از پزشک متخصص و حرفه‌ای دریافت کنید، قطعاً پزشک پس از بررسی مشکلات شما، در صورت نیاز داروهای لازم را تجویز می‌کند. همچنین، با کمک روانشناس بالینی، روان درمانی نیز آغاز می‌شود.

نتیجه‌گیری

بیماری دوقطبی چیست؟ اختلال دوقطبی نوعی بیماری روانی است که با نوسانات خلقی شدید مشخص می‌شود. این نوسانات شامل دوره‌های شیدایی (احساس شدید شادی، انرژی و بی‌قراری) و افسردگی (احساس غم، ناامیدی و بی‌انگیزگی) است.

شناخت علائم بیماری دوقطبی در زنان و مردان به شما کمک می‌کند تا در صورت مواجهه با چنین افرادی در زندگی شخصی یا کاری، تصمیمات بهتری بگیرید.

با پیشرفت‌های علمی و درمانی، چشم‌انداز آینده برای افراد مبتلا به این اختلال روشن‌تر از همیشه است. با افزایش آگاهی و درک این بیماری، افراد مبتلا به اختلال دوقطبی می‌توانند زندگی سالم و معناداری را تجربه کنند. برای این منظور، بهتر است از پزشکان متخصص در این حوزه کمک بگیرید.

سوالات متداول

آیا اختلال دوقطبی قابل درمان است؟

به طور کامل خیر، اما درمان مناسب به افراد مبتلا به این بیماری کمک می‌کند تا علائم خود را کنترل کرده و زندگی سالم‌تری را تجربه کنند.

نقش خانواده و دوستان در درمان اختلال دوقطبی چیست؟

حمایت خانواده و دوستان نقش کلیدی در بهبود فرد مبتلا به بیماری روانی دو قطبی دارد.

با مشاهده علائم اختلال دوقطبی در خود یا اطرافیان چه باید کنیم؟

در صورت مشاهده علائم اختلال دوقطبی در اسرع وقت به دنبال کمک حرفه‌ای از متخصصین سلامت و روان باشید.

آیا افراد دارای بیماری روانی دو قطبی می‌توانند زندگی عادی داشته باشند؟

بله، با درمان مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی زندگی عادی داشته و حتی روابط موفقی هم از لحاظ شغلی و زندگی شخصی دارند.

اختلال شخصیت دو قطبی به چه معنا است؟

افراد با اختلال دو قطبی مدام تغییر شخصیت داده و نمی‌توان به تصمیم‌های آنها اعتماد کرد.