تله استحقاق چیست؟

تله استحقاق چیست

مقدمه

انسانی که از عالم و آدم طلبکار است، در روابط و زندگی اش مطمئناً دچار مشکل می شود اما چرا؟

می گفت: “به اصرار من راضی شد که به درمانگر مراجعه کنیم.

می گفت: من که مشکلی ندارم و هر اشکالی که در زندگی مان پیش می آید، تقصیر تو هست پس چرا من باید به درمانگر مراجعه کنم، همراهی من چه مشکلی را حل می کند؟

واقعاً از اینکه مقصر تمام وکمال زندگی مشترکمان از دید او، همیشه من هستم، خسته شده ام. از اینکه انگشت اتهام را همیشه به سمت من می گیرد، به حرف هایم گوش نمی دهد، همدلی ندارد و معمولاً مرا نادیده  می گیرد، درمانده و خسته ام.

هر وقت دچار اختلاف نظر می شویم، حق به جانب است، از عالم و آدم طلبکار است و فقط لازم است در مقابل خواسته هایش ((نه)) بشنود، عصبانی و خشمگین می شود و زمین و زمان را به هم گره می زند.

یکی از دلایل اصرارم برای رفتن پیش مشاور و درمانگر این است که بدانم مشکل کجاست؟

در کدام تله ی زندگی افتاده ام؟”  و…..

این موارد نشانه های تله ی استحقاق است که برای رهایی از این مشکلات، لازم است در ابتدا،  این تله را بشناسیم تا به حل آن بپردازیم.

در این مقاله قصد داریم به توضیح تله ی زندگی استحقاق بپردازیم.

 

  • یک تجربه از تله ی زندگی استحقاق


    برای اینکه، تله ی زندگی استحقاق را درک کنید در وهله ی اول بهتر است با یک مثال شروع کنیم:

مارتین: چهل و سه سال داشت و همسرش مدام به او می گفت که دیر یا زود رابطه را تمام می کند.

قبل از اینکه اولین بار مارتین را حضوری ملاقات کنیم از دست او عصبانی شده بودیم. در اولین مکالمه تلفنی، از ما سوال کرد که آیا کلینیک، عصرهای پنج شنبه باز است یا خیر. گفتیم که کلینیک فقط عصر روزهای دوشنبه و چهارشنبه باز است. او سوال کرد: “خب پس امکان ندارد که من عصر پنج شنبه بیایم؟”

دوباره به او گفتیم که عصرهای پنج شنبه کلینیک تعطیل است. قرار شد که عصر روز دوشنبه تشریف فرما شوند. قبل از دوشنبه نیز دوبار دیگر تلاش کرد که آیا راهی وجود دارد که ایشان عصر روز پنج شنبه بیایند. او اشاره می کرد که اگر این گونه باشد برایشان خیلی راحت است.

مارتین در اولین جلسه، بیست دقیقه تاخیر داشت. وقتی به کلینیک آمد اولین حرفش این بود که چقدر آمدنش در روزهای دوشنبه، سخت است. او گفت: “مجبور شدم تمام راه را از داخل شهر بیایم.” در حالی که روی صندلی نشست گفت که راحت نیست و پرسید: “می توانم آن را جا به جا کنم؟”

از او پرسیدم که چی شده که وقت گرفته است؟

مارتین: به خاطر همسرم هانا. او تهدیدم کرده است که اگر برای درمان اقدام نکنم، ترکم می کند. اصلاً دوست ندارم زندگی مشترکمان را به هم بریزد.

درمانگر: چی شده که شما را تهدید کرده است؟

مارتین: مثل اینکه متوجه شده است که من دوباره سر و گوشم می جنبد.

درمانگر:قبلاً هم این اتفاق بود؟

مارتین: بله، این دومین باری است که به این موضوع، پی برده است.

درمانگر: این دومین رابطه شما بوده یا…؟

مارتین: (می خندد) نه. این ویژگی شخصیتی من است. اصلاً نمی توانم خودم را به یک رابطه پایبند کنم.

بعد از چند جلسه متوجه شدیم که هانا فقط به دلیل خیانت همسرش نیست که او را تهدید کرده است.

هانا در یکی از جلسات زوج درمانی اشاره کرد:

هانا: اصلاً نمی توانم تحملش کنم. همیشه باید همه چیز مطابق میل حضرت عالی باشد. از این کارش متنفرم، عین یک بچه ی لوس و از خود راضی است که دیگران باید خدمتگزارش باشند.

به نظر می رسید که مارتین از رفتار هانا تعجب کرده است و شکایت می کرد: ” همیشه از کاه کوه

می سازد و متخصص فاجعه سازی است.”

  • انواع تله ی زندگی استحقاق و تجارب مربوط به آن

3نوع تله ی زندگی استحقاق وجود دارد. هر کسی در این حوزه، تجربه ی خاص خودش را دارد.

این سه نوع استحقاق، همپوشی دارند اما ممکن است یکی از آنها در مقایسه با سایر  انواع استحقاق ها در فرد، قوی تر باشد.

انواع تله ی استحقاق عبارتند از؛

  1. استحقاق لوس
  2. استحقاق وابسته
  3. استحقاق تکانشگری

 

1.استحقاق لوس:

شما در این تله ی زندگی، خودتان را فردی خاص و ویژه تلقی می کنید. شما بسیار پرتوقع و کنترل گر هستید و دوست دارید همه چیز مطابق میل شما باشد. اگر کسی توقعات شما را برآورده نسازد یا سد راه شما برای رسیدن به اهدافتان شود، سخت عصبانی می شوید.

اگر شما گرفتار این تله ی زندگی شده باشید در قبال احساسات دیگران، همدلی کمی دارید و احساسات دیگران روی شما کمتر اثر می گذارند. این حالت می تواند منجر به بی پروایی و گاهی حتی بدرفتاری شما با دیگران شود.

آداب و رسوم قراردادهای بهنجار زندگی اجتماعی از نظر شما پشیزی نمی ارزد و خودتان را بالاتر از هر قانونی می دانید. سیاست شما، یک بام و دو هوا است. از یک سو معتقدید وقتی دیگران کار اشتباهی انجام می دهند، باید سخت تنبیه شوند و گوشمالی حسابی داده شوند و از سوی دیگر، اگر شما مرتکب اشتباهی شوید هیچ کس نباید به شما بگوید بالای چشم تان ابروست. اصلاً انتظار ندارید که در صورت ارتکاب کار اشتباه یا قانون شکنی، جریمه شوید. به عبارتی احتمالاً دارای تضادهای درونی هستید.

2.استحقاق وابسته:

اگر این تله ی زندگی سر راه شما قرار گرفته باشد به خودتان کاملاً حق می دهید که بار زندگی تان روی دوش اطرافیان بیفتد. خودتان را به عنوان فردی ضعیف، بی کفایت و نالایق و نیازمند جا می زنید و از دیگران انتظار دارید قوی باشند و از شما مراقبت کنند.

شما در دوران کودکی نیز همین انتظار را از والدین تان داشته اید. همیشه حق با شما بوده است و دیگران بدهکار شما هستند. گو اینکه ارث پدرتان را از اطرافیان طلبکارید.

دیگران را وادار می کنید تا مسئولیت تمام کارهای شما و بسیاری از تصمیم های شما را بر عهده بگیرند.

3.تکانشگری:

شما بدون توجه به پیامدهای کارتان، طبق احساسات و تمایلات تان عمل می کنید.

در کنترل تکانه های خود مشکل دارید. حوصله ی انجام کارهای خسته کننده و تکراری را ندارید و اگر بخواهید دست به این کارها بزنید خیلی زود، ناکام و بی حوصله می شوید. اهل نظم، ساختار و انضباط نیستید. آدم بی نظمی هستید.

شما نمی توانید تمرکز و پشتکار داشته باشید حتی زمانی که تمایل دارید کارهای دلخواه خودتان را انجام بدهید بلافاصله دل زده می شوید. مشکل اصلی شما این است که نمی توانید رضایت آنی را فدای خوشحالی آتی کنید. به عبارتی شما نمی توانید  دندان روی جگر بگذارید و حوصله  به خرج بدهید تا بعداً به پاداش های بزرگ تری دست یابید.

مشکل در به تاخیر انداختن رضایت فوری، ممکن است شما را به دام انواع و اقسام اعتیاد و هم وابستگی (پرخوری، میگساری، مواد مخدر) بکشاند.

البته این نکته را به خاطر داشته باشید که اعتیاد لزوماً دال بر وجود این تله ی زندگی نیست اما تله ی زندگی استحقاق از نوع تکانشگری، ممکن است یکی از عواملی باشد که شما را نسبت به مسائل اعتیاد آسیب پذیر کند.

ممکن است در کنترل هیجان ها، مخصوصاً خشم، مشکل داشته باشید. اگرچه ممکن است گاهی اوقات افسردگی نیز دامن شما را بگیرد، اما مشکل اصلی شما با خشم  است. نمی توانید خشم را به روش سالم تر و درست تر ابراز کنید.  از آنجایی که توانایی بیان درست خشم را ندارید مثل بچه های عصبانی، بی حوصله و ایرادگیر، عمل می کنید.

ناتوانی در کنترل تکانه ها حتی ممکن است شما را به سمت کارهای جنایتکارانه و مجرمانه سوق دهد. اما بیشتر ممکن است شما را مستعد استثمار دیگران، قشقرق راه انداختن یا حتی رفتار نامتناسب کند.

تله ی زندگی استحقاق برخلاف سایر تله های زندگی که در اثر ناکامی در ارضا نیازها پدید آمده اند، به این دلیل شکل گرفته است که نیازهای شما بیش از حد برآورده شده است. مثل اینکه هیچ گونه محدودیتی در زندگی نداشته اید.

  

  • چگونه و با چه شرایطی دچار تله ی استحقاق می شوم؟

(ریشه های تحولی تله ی استحقاق)

استحقاق می تواند به سه دلیل متفاوت شکل بگیرد. اولین دلیل آن را می توان در ضعف والدین برای محدودیت گذاری یا حد و مرز گذاشتن، جستجو کرد.

آزادگذاری افراطی، واضح ترین علت استحقاق است. والدین نتوانسته اند نظم و کنترل را بر رفتار فرزندان اعمال کنند. فرزندان چنین والدینی بسیار لوس، ننر و از خودراضی بار می آیند.

  • استحقاق لوس؛ بچه ها هر کاری دلشان می خواهند انجام می دهند و هر حرفی دلشان بخواهد بر زبان می آورند. ممکن است خواسته های آنها مادی باشد یا حتی پافشاری و اصرار بر روش خودشان باشد. چنین بچه هایی، والدین شان را کنترل می کنند.
  • تکانشگری؛ به بچه ها تحمل ناکامی یاد داده نشده است. آنها هیچ گاه مجبور نبوده اند مسئولیت بپذیرند یا کارها و وظایف خودشان را انجام دهند. از کارهای مدرسه و خانه، گریزان بوده اند. پدر یا مادر در قبال مسئولیت گریزی بچه ها، دست از پا خطا نکرده اند. بچه ها را متوجه عواقب کارهای خودشان نکرده اند.

همچنین به آنها یاد نداده اند که دست روی دلشان بگذارند و جلوی تکانه ها و امیال خود را بگیرند. بچه ها بدون هیچ گونه ترسی، خشم خود را ابراز کرده اند. شاید هم یکی از والدین یا هر دوی آنها در کنترل تکانه ها یا هیجان هایش مشکل داشته است و از این نظر، الگویی برای بچه ها بوده است.

گاهی اوقات خود والدین نمونه ی برجسته ای از خویشتن داری و انضباط شخصی هستند. برخی اوقات فرزندان چنین والدینی دست به ناهمانندسازی می کنند و افرادی بی نظم و

کم طاقت می شوند.

  • وابستگی؛ علت استحقاق وابسته را باید در رفتار والدین جستجو کرد که به شیوه های مختلف در فرزندان شان، وابستگی افراطی ایجاد کرده اند. این والدین، مسئولیت تصمیم ها و کارهای سخت فرزندانشان را بر عهده می گیرند. سعی می کنند تمام امکانات رفاهی را برای نور چشمی ها فراهم سازند و از فرزندان شان اصولاً انتظاری برای مسئولیت پذیری ندارند.

  

  • نشانه ها و ویژگی های افراد دارای تله ی استحقاق چیست؟

  • نشانه های استحقاق لوس:

  1. به نیازهای اطرافیان تان توجه نمی کنید. نیازهای خودتان را همیشه در اولویت قرار می دهید. دیگران را آزرده خاطر می سازید.
  2. ممکن است از اطرافیان خود، سوء استفاده کنید، آنها را خوار و خفیف سازید و به آنها آسیب بزنید.
  3. سخت است که با احساسات اطرافیان تان همدلی کنید. اطرافیان تان احساس می کنند شما درکشان نمی کنید یا به احساس هایشان بی اعتنا هستید.
  4. از جامعه طلبکار هستید. این فکر باعث می شود در قبال دیگران، بی انصافانه رفتار کنید.
  5. ممکن است در محیط کار به دلیل نادیده انگاری نیازها و عواطف دیگران یا زیر پا گذاشتن قوانین، در آستانه اخراج قرار گرفته اید یا جلوی ارتقاء شما را گرفته اند.
  6. ممکن است همسر، دوستان، اعضای خانواده تان به دلیل رفتارهای خودخواهانه، بی انصافانه و توهین آمیز شما، رابطه شان را قطع کرده اند یا اخطار نهایی را به شما داده اند.
  7. اگر کلاهبرداری کرده باشید یا قوانین را زیر پا گذاشته باشید ممکن است گرفتار مشکلات حقوقی و قضایی شده باشید.
  8. هرگز فرصت مهرورزی خالصانه و عاری از تکبر و تفرعن را نداشته اید یا از لذت رابطه ی سالم مبتنی بر احترام متقابل، محروم بوده اید.

 

  • نشانه های استحقاق وابسته:

  1. هرگز مهارت های مراقبت از خودتان را یاد نمی گیرید، زیرا اصرار دارید که دیگران از شما مراقبت کنند.
  2. نامنصفانه، وقت دیگران را می گیرید. توقع دارید که دیگران اگر آب دستشان است زمین بگذارند و به نیازهای شما جواب بدهند.
  3. کسانی که شما به آنها وابسته هستید، ممکن است به تدریج از وابستگی شما خسته و عصبانی شوند و شما را دست تنها بگذارند یا از کار اخراج شوید و به شما اصلاً کمک نکنند.
  4. ممکن است افرادی را که به آنها وابسته هستید از دست بدهید یا عمرشان به سر آید. در این صورت هیچ گاه یاد نگرفته اید از خودتان مراقبت کنید.

  • نشانه های تکانشگری:

  1. هیچ گاه برای پیشرفت شغلی خود برنامه ریزی نمی کنید. متناسب با استعدادها و توانمندی های خود پیشرفت نمی کنید و سال هاست که گرفتار این مسئله هستید. در نهایت، احساس بی کفایتی، کار دست تان می دهد و شما در زندگی شکست می خورید.
  2. ممکن است اطرافیان، کم کم از مسئولیت گریزی شما خسته شوند و رابطه شان را با شما قطع کنند.
  3. زندگی تان بی نظم و آشفته است. نمی توانید در زندگی تان، نظم را پیاده کنید تا زندگی تان هدفمندی و سازمان دار، حرکت کند بنابراین گرفتار می شوید.
  4. با انواع و اقسام اعتیادها(مواد مخدر، اعتیاد، پرخوری) مسئله دارید.
  5. بی انضباطی در هر حوزه ای از زندگی، مانع دست یابی شما به اهدافتان می شود.
  6. ممکن است پول کافی برای خرید مایحتاج زندگی نداشته باشید.
  7. نمی توانید در برابر مراجع قدرت در مدرسه و محیط کار، تکانه هایتان را کنترل کنید و به دردسر می افتید.
  8. به دلیل زبردستی در استثمار کردن دیگران و خشم افراطی باعث می شوید که دوستان، همسر، فرزندان و حتی بالادستی ها از شما فاصله بگیرند.

نتیجه:

بنابر آنچه گفته شد، تله ی زندگی استحقاق 3نوع دارد که عبارتند از؛ استحقاق لوس، استحقاق وابسته، استحقاق تکانشگری. این 3نوع با هم، همپوشانی دارند در واقع اگر ویژگی های این تله در شما بارز است، ممکن است یکی از انواع استحقاق ها در شما قوی تر باشد.

برای اینکه این تله را در خود شناسایی کنید به روشن سازی در رابطه با انواع این تله، نشانه ها، تجارب مربوط و ویژگی هایش بپردازید تا در نهایت بعد از شناسایی، بتوانید به حل این تله و مشکلاتی که به وجود می آورد، رسیدگی کنید.

آزمون تله استحقاق

ابتدا فرم مشخصات خود را پر کنید ، به همه سوالات جواب بدهید و لی در هر سوال فقط یک گزینه را انتخاب کنید.

در مرحله اخر جمع امتیاز خود را صبر کنید تا نمایش دهد بعد گزینه مشاهده جدول را بزنید 

74 Responses

  6. مریم

    مقاله آموزشی جذابی بود چونکه الان خیلی از این نوع آدما هستند و باید در موردشون اطلاعات کافی رد داشت

  11. مهری

    خیلی مقاله قشنگ و پر مفهومی بود چونکه واقعا خیلی افرادی هستند که اینجورین و واقعا نیاز به درمان دارند

  22. فاطمه احمدی

    خیلی راهکار های خوبی برای ما میزارین سپاس فراوان ازتیم شما

  33. سحر

    استادمن با شما یادگرفتم که چگونه زنده باشم و چگونه زندگی کنم ممنون ازشما🌸

  70. شیرین

    پدر من اول تله استحقاق بوده بعد دست و پا درآورده😩ممکنه مقاله ای هم در خصوص روش برخورد صحیح با این افراد بذارین؟راه دیگه ای به جز مراجعه به روان درمانگر هست؟

  71. saba

    وای واقعا بینهایت سپاسگذارم از این همه زحمات شما محشر بود چقدر من به فکر فرو برد و خیلی من وادار به زوم کردن رو خودم کرده بیش از چندین بار خوندمش محشرین شما خدا قوت بهترینا براتون باشه🙏🙏🙏🌺🌺🌺😍😍😍😍

  72. شیرین شایان

    با سپاس از شما
    خدا رو شکر که با چنین افرادی در ارتباط نیستم 😄🙏

  73. اكرم بَصائريان

    با سلام ممنون از مقاله ی مفیدتان.
    خدای را شاکرم که هیچ کدام از این سه تله ی استحقاق در من بارز نیست یا لااقل علائمش را ندارم. 🙂

Add a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

جدید ترین مقالات