استرس چیست ؟

گاهی مسائلی در زندگی وجود دارند که با گفتن و یا شنیدن جملاتی ساده مثل نگران نباش،به آن فکر نکن،حواست را پرت کن  و…آرام نمی شویم مثل مسئله ی ترس و استرس به خصوص در جهان امروزی که آن قدر گفتمان آنها زیاد است که به مسئله ای بزرگ و جدی تبدیل شده است،قصد نداریم بگوییم استرس ،فشار،نگرانی ،اضطراب و ترس وجود ندارند یا بزرگ نیستند اما عواملی در فاجعه سازی اینها دخالت دارند(🌟رجوع:مقاله ی نقش رسانه ها در شیوع ترس)

استرس وجود دارد و هست و منکر آن نیستیم اما این استرسی که آن قدر به طور روزانه از آن یاد می کنیم و می شنویم چه تعریفی دارد.

اصلاً استرس چیست؟می گویند استرس گاهی خوب است،آیا چیزی تحت عنوان استرس خوب وجود دارد؟آیا استرس میزان دارد؟راهی برای مدیریت و غلبه بر آن است یا باید آن را ریشه کن کنیم؟؟؟؟

اگر فرزند کوچک ما از زبانمان این واژه را بشنود و بپرسد استرس چیست چه جواب ساده و قابل فهمی می توانیم بدهیم.

بعضی مفاهیم هستند که به طور مکرر آنها را تجربه می کنیم اما تعریفی برای آنها نداریم ،نمی دانیم چه جوابی برای چیستی آنها بدهیم مثل تعریف شادی ،عدالت ،آزادی و…استرس هم از آن دسته مفاهیم است.

مطمئنا در کتاب فروشی ها دیده ایم که قفسه هایی به کتاب های تحت عنوان مدیریت استرس اختصاص یافته است ، وقتی با عنوان این کتاب ها و عبارت مدیریت استرس رو به رو میشویم با خود

می گوییم استرس چیست که مدیریت آن چه باشد ،در ابتدا باید هر چیزی  را بشناسیم تا بتوانیم مدیریت بر آن را عهده دار شویم .

حتی اگر جز طبقه ی تحصیلکرده هم نباشیم به عنوان یک انسان که طبیعتا به دنبال جواب است کنجکاو می شویم که بدانیم چه تعریف ساده ای می توانیم از استرس داشته باشیم و قانع شویم.

در این مقاله بر آن هستیم که به موضوع استرس بپردازیم تا نیمی از راه را برای حل این موضوع طی کنیم.

💢استرس چیست؟

فکر می کنید تعریف استرس نسبتاً ساده باشد،با این حال کسانی که بیشتر زندگی حرفه ای شان را در حال مطالعه و بررسی استرس بوده اند ،همچنان در تعریف این کلمه مشکل دارند.

همان طور که یک محقق استرس بیان می کند؛تعریف استرس مثل چسباندن ژله با میخ روی درخت است،این کار بسیار سخت است.با وجود تلاش های فراوان طی قرن گذشته برای تعریف این عبارت،هیچ تعریف رضایت بخشی از استرس موجود نیست.

تعریف استرس بیشتر مانند تعریف شادی است اما یک تعریف مشخص برای آن وجود ندارد.احتمالا شما یکی از افرادی بوده اید که همیشه انشاهای دبیرستان تان را با تعریفی از فرهنگ لغت شروع می کردید و همچنان مجبورید با یک تعریف شروع کنید.

استرس آن چیزی است که هنگامی که باور دارید نمی توانید به طور مؤثری با یک موقعیت تهدید آمیز مواجه شوید،آن را تجربه می کنید.معنای این جمله آن است که هر گاه با رویداد یا موقعیتی مواجه

می شوید که آن را نسبت به توانایی های خود چالش برانگیر می یابید ،استرس را تجربه می کنید.

اگر این رویداد یا موقعیت را به عنوان چیزی کم اهمیت ببینید،احتمالا تنها کمی استرس تجربه می کنید اما اگر آن موقعیت یا رویداد را به عنوان چیزی تهدید کننده یا خارج از حد توانایی های خود ببینید،احتمالا تا حد زیادی احساس استرس می کنید بنابراین اجبار به انتظار برای اتوبوس وقتی مشکل کمبود وقت ندارید ،استرس کمی بر شما تحمیل می کند اما انتظار برای همان اتوبوس وقتی باید به زودی به فرودگاه برسید ،استرس بسیار بیشتری ایجاد می کند.

نفاوت بین نیازهای یک موقعیت و دریافت شما از اینکه تا چه حد می توانید با آن موقعیت کنار بیایید،میزان استرسی را که احساس می کنید ،تعیین می کند.استرس،باعث استرس می شود؛بخشی از مشکل تعریف استرس ،گیج کنندگی این کلمه است ،ما این کلمه را برای اشاره به چیز یا شرایطی که به ما استرس وارد می کند استفادهمی کنیم(استرس=اتوبوسی که هرگز نمی آید،ضرب الاجل،ترافیک،صدای ناگهانی و غیره).

سپس همان واژه را برای توصیف ناراحتی غیر فیزیکی یا عاطفی که در مورد یک موقعیت احساس می کنیم نیز به کار می بریم(استرس=نگرانی،سردرد داشتن،آزار دیدن و غیره)بنابراین در نهایت در مورد احساس استرس ،استرس پیدا می کنیم!این امر بسیار گیج کننده استاما نگران این مسئله نباشید ،ما در این مقاله و مقاله های بعد در این موضوع به شما برای درک و تعادل استرس کمک خواهیم کرد.

کل این استرس چگونه شروع شد؛چه باور کنید و چه نه دلیل آنکه در زندگی استرس دارید،خوب است.برای آنکه ببینید چگونه استرس می تواند یک واکنش مفید وقابل استفاده باشد باید سفری به زمان گذشته انجام دهید.تصور کنید شما یک انسان غارنشین هستید(سفر به زمان گذشته)؛

این صحنه را تجسم کنید،شما به زمان های گذشته یعنی به میلیون ها سال قبل رفته اید،وقتی مردان و زنان در غار زندگی می کردند.متوجه می شوید در حالی که لباسی از پوست شیر به تن دارید در جنگل راه می روید و در دست تان یک گرز حمل می کنید.روزهایتان مدتی یکنواخت بوده است،هیچ چیزی غیر ازسیاست های معمول غارنشینی و مشکلات رایج اقوامتان وجود ندارد.

چیزی وجود ندارد که نتوان آن را کنترل کرد،به یکباره در مسیرتان یک ببر را می بینید،این ببر یک ببر معمولی نیست بلکه دندان هایی خنجر مانند دارد.چیزی مانند جنگ یا گریز را تجربه می کنید،این واکنش سریع اتفاق می افتد زیرا درست همان موقع متوجه می شوید که باید انتخابی کنید.

می توانید بایستید و بجنگید یا مانند باد فرار کنید که احتمالا در این جا قسمت دوم هوشمندانه تر است .بدن شما که با این واکنش استرسی ناخودآگاه مسلح شده است ،شما را آماده میکند یکی از آن ها را انجام دهید،شما آماده ی هر چیزی هستید،عصبی هستید.

مثالی از یک شرایط استرس زا(وحشت پشت تریبون)؛

این سناریوی مدرن را تصور کنید؛شما در یک سالن سخنرانی ایستاده اید و صدها نفر در مقابلتان نشسته اند،آماده هستید که یک سخنرانی بسیار مهم در زمینه ی کاری تان ارائه دهید.ناگهان متوجه می شوید که چندین صفحه از مطالبی را که آماده کرده بودید در خانه روی میز پاتختی تان جا گذاشته اید طوری که فکر می کنید این اتفاق بد نیست و بعدها به آن خواهید خندید.

متوجه تغییرات فیزیکی و عاطفی ای می شوید،قلبتان تندتر می تپد،سخت تر نفس می کشید،گلویتان خشک شده است ،عضلات بدنتان گرفته اند و همان طور که باناامیدی به دنبال برنامه های گم شده می گردید،متوجه لرزه ای می شوید،حالت دل به هم خوردگی دارید و احساسی دارید که قطعاً عجیب است.

همچنین در این زمان تشخیص می دهید که همان واکنش جنگ یا گریزی را تجربه می کنید که اجداد غارنشین تان تجربه می کردند.تفاوت در این جاست که احتمالا شما در آن سخنرانی نخواهید کرد حتی اگر همان احساس را داشته باشید.

در جنگل مدرن امروزی ارائه ی چنین سخنرانی ای ،گیر کردن در ترافیک،مواجه شدن با یک مشتری عصبانی یا سعی در انجام کارها در ضرب الاجل های غیرمنطقی چیزی است که به شما استرس

می دهد.

این استرس ها که بسیار کمتر شما را تهدید می کنند همان واکنش استرسی را ایجاد می کنند،این افراط است ،بدن شما اکنون دیگر واکنش طبیعی نشان نمی دهد بلکه بیش از حد واکنش نشان می دهدو این امر قطعاً خوب نیست.

آیا استرس می تواند خوب باشد؟همه ی اخبار در مورد استرس بد نیست همان طور که هانس سلی،پیشکسوت تحقیقات در زمینه ی استرس می گوید؛((استرس،چاشنی زندگی است و می تواند نیرویی مثبت در زندگی تان باشد.تماشای یک بازی از نزدیک،دوچرخه سواری در یک پارک شگفت انگیز،حل یک مشکل جالب ،عاشق شدن (همه ی اینها می تواند پر از استرس باشد).با وجود این نوع استرس ها به لذت و رضایت زندگی ما می افزایند،ما مقدار بیشتری از چنین استرس هایی را می خواهیم.))

وقتی بسیاری از عدم قطعیت ها و شگفتی های لذت بخش زندگیمی تواند منبع چالش و حتی جنجال و لذت باشد،تغییر و فشارهای زندگی مدرن الزاماً نوع بد استرس را ایجاد نمی کند بلکه نحوه ی نگرش ما به استرس های بالقوه در زندگی و نحوه ی کنار آمدن ما با آنها همه ی تفاوت ها را ایجاد می کند.جالب است بدانید که با کمی کمک و حرکت در مسیر درست ،یادگیری مدیریت استرس از آنچه فکر می کنید ساده تر است.

💢آیا یک استرس همه گیر را تجربه می کنید؟

تقریباً هیچ روزی وجود ندارد که در آن کلمه ی استرس را جایی نشنوید ،فقط به یک گیشه ی روزنامه فروشی نگاهی بیندازید،مجلات بی شماری از داستان های مختلف درباره ی استرس خواهید یافت.

در بیشتر کتاب فروشی های بزرگ یک قسمت کامل فقط بهکتاب هایی در زمینه ی استرس اختصاص یافته است.

برنامه های رادیویی و تلویزیونی به طور معمول داستان هایی درباره ی تأثیرات منفی استرس در زندگی ما دارند،چرا این همه وسواس؟؟؟آیا استرس همواره وجود نداشته است؟؟؟آیا این همان استرسی نبود که وقتی حضرت آدم سیب سرخ را گاز می زد ،تجربه می کرد؟؟آیا اینها همه تبلیغات رسانه ای هستند یا اینکه مردم واقعا امروزه استرس بیشتری تجربه می کنند؟؟

یک روش مناسب برای اینکه متوجه شویم مردم چه میزان استرسی را تجربه می کنند این است که از آن ها بخواهیم درباره ی استرس در زندگی شان حرف بزنند.زندگی ما ظاهرا پراسترس شده است اما چرا؟؟

مردم هر گاه در معرض تغییرات زیادی در مدت زمان کوتاه تری قرار می گیرند،استرس بیشتری را تجربه می کنند اگر یک چیز بتواند زندگی امروزه را روشن کند،مقدار بسیار زیاد تغییرات است ،ما در حالت مستمر بی ثباتی هستیم ،کنترل کمتری بر زندگی داریم ،با عدم قطعیت بیشتری زندگی می کنیم اغلب احساس تهدید شدن می کنیم و گاهی اوقات در زیرفشار مسائل خم می شویم. .(کتاب شوک آینده از آلوین تافلر)،

در واقع علاوه بر تغییرات زیاد و بی ثباتی  یکی دیگر  از علل های مهم وجود استرس ،ترس واضطراب در دنیای امروز این است که گفتمان این مسائل در جامعه پررنگ شده است و در حال افزایش است و ما انسان ها با وجود امنیت های بیشترِ امروزه و پیشرفت تکنولوژی، ذهنمان را به پیش بینی آینده عادت داده ایم و مدام دنبال امنیت هستیم در صورتی که نسبت به گذشته  امن تر هستیم .

خود آمار و ارقامی که از وجود استرس به دست می آید و هر روز در گفتگوها نقل می شوند و می شنویم ،استرس زا هستند .نه اینکه منظورمان این است که  استرس وجود ندارد بلکه وجود دارد از گذشته تا به الان بوده است اما امروزه وجود آن را به شکل اغراق آمیز احساس می کنیم به عبارتی اغراق و تحریف استرس ، ترس ،اضطراب و فشارهای روزمره عامل ریشه دواندن آنها هستند به شکلی که ما آنها را به صورت همه گیر تجربه می کنیم.

آگاهی از وجود تغییرات و نوع گفتمان های امروزه و همچنین ماهیت خودِ استرس به همان صورتی که واقعا هست  می تواند در تعدیل استرس یاری رسان ما باشد.

💢تأثیرات استرس و شناخت آن:

به آماری که ازهمه پرسی ها و تحقیقات به دست آمده ،نگاهی بیندازید؛

• ✨حدود ۵۰درصد کسانی که مورد تحقیق قرار گرفته اند ،گفتند که استرس بر سلامت شان تأثیر گذاشته است.
• ✨۲۱درصد گفتند که استرس تأثیر منفی بر روابطشان گذاشته است.
• ✨۱۵درصد گفتند که استرس بر عملکردشان در محل کار تأثیر گذاسته است و….

همین آمارها به تنهایی به هر کسی احساس استرس می دهند ،اگر در حال خواندن این مقاله هستید بدانید که این ارقام به منظور تزریق استرس به شما نیست بلکه برای این است که به شناختی ازتأثیرات ناشی از استرس دست یابیم تا بتوانیم   از همه گیر شدن آن جلوگیری کنیم و سعی کنیم استرس را در زندگی خود به تعادل برسانیم،وقتی درونیات و زیست شما به تعادل و سلامت  می رسد بر روی تمامی عوامل بیرونی از جمله اطرافیان و نزدیکان شما هم تأثیر گذار است ،اگر باور ندارید امتحان کنید…….

 هیچ آدمی نیست که استرس را تجربه نکرده باشد پس اگر استرس دارید خود را فردی استثنایی ندانید و احساس تفاوت نکنید ،

نمی توان گفت که استرس نداشته باشیم زیرا وجودش به خودی خود،زیربنای مخرب ندارد مثل ترس که احساسی بنیادین و اولیه است اما افراط آن ما را دچار اختلال می کند حتی اگر پراسترس ترین انسان روی زمین هم باشید و سال های زیادی را هم گذرانده اید ،رسیدن به تعادل امکان پذیر است،شاید با خودتان بگویید برای من ممکن نیست اما ما به شما

می گوییم که می شود،برای لحظه ای توجه کنید؛اتفاقات کوچکی در روز مثل همسایگان پر سر و صدا،ترافیک ،تأخیرات ،صف های طولانی و حتی امور فرزندانمان که بزرگ شده اند و کلی مسائل جزئی دیگر که  شما آنها را به عنوان عوامل استرس زا در نظر نگرفته اید شما را درگیر استرس می کنند و موضوعات عمیق درونی تان را تشدید می کنند و از شما فردی استرسیمی سازند،مطمئنا حل و فصل همین مسائل به ظاهر  کوچک و ریز که ما انسان ها را با کوه استرس و فشار روبه رو می کنند می توانند نجات دهنده باشند.

💢نشانه ها و عوارض استرس چیست؟

نشانه ها و عوارض استرس از حد معمولی تا بسیار شدید متغیرند،هر چه مشکلات مربوط به استرس جدی تر باشند منجر به دوره های فشرده تر و طولانی تر استرس می شوند.در این قسمت به نشانه ها و عوارض می پردازیم تا بتوانیم از طریق  نشانه های آن به عنوان سرنخی برای شناسایی استفاده کنیم و در نهایت برای غلبه و مدیریت آن چاره ای بیابیم.

علائم جسمانی استرس:

✨احساس خستگی ،کسالت و بی انرژی بودن

✨تپش قلب،ضربان سریع ،تنفس سریع و سطحی

✨گرفتگی و درد عضلانی

✨لرزش،تیک،انقباض

✨سوزش قلب،سوء هاضمه،اسهال،یبوست،عصبی بودن

✨خشک شدن دهان و گلو

✨عرق کردن بیش از حد ،مرطوب شدن دست ها،سرد شدن دست ها یا پاهد

✨جوش،کهیر،خارش

✨جویدن ناخن،تکان خوردن،پیچاندن مو یا کشیدن مو

✨تکرار ادرار

✨تحلیل قوای جنسی

✨پرخوری،بی اشتهایی

✨مشکلات خواب

✨استفاده از الکل یا مواد مخدر

علائم روان شناختی استرس:

✨حساسیت ،ناآرامی،خشم،احساس دشمنی

✨نگرانی،اضطراب،ترس

✨دمدمی مزاج بودن ،غمگینی،احساس ناراحتی

✨افکار آزاردهنده یا رقابت جویانه

✨فراموشکاری،عدم تمرکز،دودلی

✨غیبت های مکرر در محل کار،پایبن آمدن بهره وری

✨احساس از پا اُفتادگی

✨از دست دادن حس شوخ طبعی

📝نتیجه:

در این جا توصیه می شود اگر از این نشانه ها در حال استفاده هستید به طور وسواس گونه با خود برخورد نکنید ،درست است اینها علائم استرس هستند و گاهی ممکن است حادتر هم بشوند اما هر انسانی به طور طبیعی گاهی می تواند این علائم و نشانه ها را تجربه کند به همین خاطر در صورتی که این نشانه به طرز شدید و پرتکرار برای شما در حال رخ دادن باشند شما به استرس حاد دچار هستید که در صورت شدید و حاد بودن آن هم جای نگرانی ندارد ،شما با آگاهی ،شناخت و پذیرش آن در وهله ی اول یک برنده هستید چون نیمی از مسیر را طی کرده اید ،نیمی از مسیر یک قهرمان برای حل هر موضوعی، پذیرش و فهم صورت مسئله است ،فقط شجاعت به خرج دهید و فرار نکنید و مطمئنا راه حل برای آن وجود دارد که در مقاله های بعد پیرو این مسئله در مورد آن صحبت خواهیم کرد.

می خواهیم به شما بگوییم استرس بخشی اززندگی است ،هیچ کس زندگی کاملا بدون استرسی ندارد و شما نیز چنین چیزی را نمی خواهید،قطعا وقتی با ماهیت استرس آشنا می شوید خواستار قسمت خوب استرس خواهید شد و حتی قسمتی از استرس مربوط به چالش های زندگی را می خواهید.آنچه نمی خواهید استرس بیش از حد یا استرس طولانی مدت است که نیرویی منفی است و می تواند لذت های زندگی را از شما برباید.

استرس بیش از حد کم فرصت ها را می رباید ،باعث می شود فرد ریسک پذیری خود را در زندگی از دست بدهد و مدام در پی امنیت باشد(🌟رجوع:مقاله ی مضرات ترس و محتاط تر شدن🌟)چیزی که یک انسان به طور طبیعی در مسیر یک زیست سالم به آن نیاز دارد ،تعادل است ؛تعادل در میزان استرس مثل یافتن فشار مناسب در سیم ویولن است،فشار بیش از حد باعث پاره شدن سیم می شود و فشار بیش از حد کم باعث می شود،موسیقی ایجاد نشود.

فکر کنم شما هم دلتان می خواهد بدون پاره کردن سیم ها موسیقی بشنوید؟؟؟؟پس برای تعادل وارد این مسیر شوید حتی وقتی ذهنتانتکرار می کند و مدام در حال زمزمه است که نمی شنوید …

ما در این مسیر همراه شما هستیم.